Επικαιρότητα

Το αδιάσπαστο δικτύου-παραγωγής μιας αριστερής πολιτικής:
Το επίκαιρο επιχείρημα ενός εκτελεσμένου

18/12/2015

Τέλης Τύμπας, αν. καθηγητής Ιστορίας της Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Το κείμενο στο οποίο αποτυπώνονται οι δυνατότητες και τα όρια της αριστεράς τηςδεκαετίας του 1940 δεν είναι για έναν ιστορικό της τεχνολογίας το γενικής χρήσης και γι αυτό ολιγοσέλιδο Τι Είναι και τι Θέλει το ΕΑΜ  του Δημήτρη Γληνού του 1942 αλλά το πολυσέλιδο και ειδικής χρήσης Η Βαριά Βιομηχανία στην Ελλάδα του Δημήτρη Μπάτση του 1947. Ο οικονομολόγος Μπάτσης, γιος ναυάρχου, εκτελέστηκε το 1952 μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη. Η εξήγηση της παράλογης, ακόμη και για πολλούς δεξιούς, εκτέλεσης του Μπελογιάννη έχει αναζητηθεί από ειδικούς της πολιτικής ιστορίας σε κλειστά αρχεία. Για την φαινομενικά ακόμη πιο παράλογη απόφαση να εκτελεστεί και ο Μπάτσης, ο οποίος δεν ήταν κάποιο ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ όπως ο Μπελογιάννης, δεν χρειαζόμαστε εκτιμώ κάποιο ιδιωτικό αρχείο. Βρίσκεται στις σελίδες του δημοσιευμένου του βιβλίου, εκεί που διατυπώνεται αναλυτικά η πρόταση της αριστεράς για την διαμόρφωση ενός εθνικού δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που θα συνδέει τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με τις εστίες της κατανάλωσης.  Εκεί δηλαδή που η αριστερά διατύπωσε τη δική της πρόταση γι αυτό που τις επόμενες δεκαετίες θα υλοποιούνταν στην εκδοχή της ΔΕΗ από δεξιές και κεντρώες κυβερνήσεις  Η αιχμή του επιχειρήματος  του Μπάτση αφορά αυτό που σήμερα ονομάζεται ΑΔΜΗΕ. Ακριβέστερα, αφορά την αδυναμία προώθησης ενός σχεδίου αριστερής πολιτικής για την ανάπτυξη αν δεν υπάρχει ενιαία συγκρότηση δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, αν ΑΔΜΗΕ και ΔΕΗ δεν είναι κάτι ενιαίο και αδιαίρετο, αδιάσπαστο.

Την ιστορία του εξηλεκτρισμού στις δεκαετίες πριν την εκτέλεση του Μπάτση σημαδεύει η ηγεμονία κεφαλαίων που κερδοφορούσαν  παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη ενός εθνικού δικτύου μεταφοράς, το οποίο θα απεγκλώβιζε από τον περιορισμό τοπικών ηλεκτρικών δικτύων που ευνοούσαν την ηλεκτροπαραγωγή με τα καύσιμα που προτιμούσαν αυτά τα κεφάλαια.  Από τον πρύτανη του πολυτεχνείου Νίκο Κιτσίκη μέχρι φοιτητές μηχανικούς που θα αναδεικνύονταν σε κορυφαία πολιτικά και θεωρητικά στελέχη του ευρωκομμουνισμού και του φιλοσοβιετικού κομμουνισμού, όπως ο Κώστας Φιλίνης και ο Γρηγόρης Φαράκος αντίστοιχα, η αριστερά του ΕΑΜ ηγεμόνευσε σε ένα αξιοσημείωτο τμήμα της τεχνικής κοινότητας εμφανιζόμενη ως η δύναμη που θα μπορούσε να κάνει μεταπολεμικά αυτό στο οποίο είχε αποδειχθεί ανίκανο το κέντρο και η δεξιά του μεσοπολέμου: να απεγκλωβίσει την ανάπτυξη από την συμμαχία διεθνών και εθνικών κεφαλαίων που δεν ήθελαν τη διαμόρφωση εθνικών τεχνολογικών δικτύων τα οποία θα συνδυάζονταν οργανικά με μονάδες παραγωγής (και επομένως και καύσιμα) που δεν θα ήταν υπό τον έλεγχό τους.

Μια αριστερή πρόταση δεν μπορεί σήμερα να μην προσανατολίζεται στον μετασχηματισμό του δικτύου του ΑΔΜΗΕ ώστε να συνδυάζεται οργανικά με ηλεκτροπαραγωγή από ολοένα και μικρότερες μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με στόχο μια παραγωγή που δεν θα βασίζεται στην βαριά βιομηχανία αλλά σε ένα δίκτυο μικρών μονάδων, στο πλαίσιο ενός γενικευμένου οικολογικού μετασχηματισμού της παραγωγής. Κι αυτό χρειάζεται ακόμη περισσότερο την ενιαία και αδιαίρετη συνδιαμόρφωση  του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Γι αυτό και το καθοριστικό ζήτημα δεν είναι ποιος θα έχει την πλειοψηφία σε έναν ΑΔΜΗΕ που θα έχουμε συμφωνήσει να αποκοπεί από τη ΔΕΗ.  Το καθοριστικό είναι να μην συμφωνήσουμε να υπάρξει αποκοπή του ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ,  όχι αν η πλειοψηφία των μετοχών του ΑΔΜΗΕ ή η διοίκησή του μείνει στο δημόσιο (που ούτε κι αυτό είναι δεδομένο). Από μόνη της η αποκοπή του ΑΔΜΗΕ θα ευνοήσει αποφασιστικά εκείνα των κεφάλαια που επωφελούνται ήδη από τα μνημόνια,  όπως ευνοούσε κάποια κεφάλαια στην Ελλάδα του μεσοπολέμου το να καθηλώνουν τα σχέδια για εθνικό ηλεκτρικό δίκτυο που θα ήταν αδιάσπαστο από τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής.

ΥΓ Το επιχείρημα δεν ισχύει προφανώς μόνο για το ηλεκτρικό δίκτυο αλλά και για όλα τα δίκτυα, από το νερό μέχρι τις συγκοινωνίες. Όπως η αποκοπή του ΑΔΜΗΕ θα συμβάλει καθοριστικά, εγγενώς, στην υποστήριξη ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων που θα ευνοούν την κερδοφορία κεφαλαίων ενάντια στο δημόσιο συμφέρον , έτσι και η παραχώρηση του αεροπορικού δικτύου (μέσω της παραχώρησης των αεροδρομίων) θα συμβάλει συντριπτικά υπέρ δικτύων που θα αντιστοιχούν σε συγκεκριμένου τύπου ξενοδοχειακά κεφάλαια και μονάδες ενώ θα είναι απέναντι στην ανάπτυξη που ενδιαφέρει την αριστερά και την οικολογία.