Επικαιρότητα

X-Files:"The truth is still out there"

27/01/2016

Πάνος Χριστοδούλου

Η σειρά επιστημονικής φαντασίας X-Files  του Chris Carter , μεσουράνησε στη δεκαετία του 90. Η εξέλιξη της σειράς τη δεκαετία αυτή, αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό της τάσης της κοινωνίας εκείνη την περίοδο. Η έναρξή της συμπίπτει με τη μετάβαση από τέλος των ιδεολογιών στην αστάθεια της  παγκοσμιοποίησης. Ενώ φαινομενικά όλα φαίνονται όμορφα και ωραία , κάτι αρχίζει να φαίνεται ότι δεν πάει καλά. Την αίσθηση αυτή μεταφέρει και η σειρά με μια κυβερνητική συνωμοσία να προσπαθεί να συγκαλύψει την ύπαρξη εξωγήινων μέσω ενός συμβουλίου σκιών. 

Η αρχική σκέψη ήταν ο τίτλος του άρθρου να είναι X-Files: Αριστερά και κοινωνία, καθώς όντως η σχέση των δύο, ορισμένες φορές αποτελεί …paranormal activity, υπό διερεύνηση. Από το πολυτεχνείο και τη μεταπολίτευση έως τις πλατείες και την πρόσφατη κινητοποίηση των επιστημονικών φορέων, η ακριβής σχέση της αριστεράς με την κοινωνία είναι αντικείμενο προς διερεύνηση, συγγραφή άρθρων, αντιπαραθέσεις. Όμως τελικά ο τίτλος άλλαξε, όπως και το σχέδιο του άρθρου, καθώς η αρχική μορφή εγκλωβιζόταν στον πεσιμισμό και τη μοιρολατρία των τελευταίων μηνών.

Στην σειρά υπάρχουν δύο αντιφατικοί πρωταγωνιστικοί χαρακτήρες, ο Fox Mulder (David Duchovny) και η Dana Sculy (Gillian Anderson). O Mulder προσπαθεί να αποκαλύψει την αλήθεια με βάση το ένστικτο, ενώ η Sculy με βάση την επιστήμη. Ο Mulder προσομοιάζει την αριστερά της περιόδου. Γνωρίζει την αλήθεια αλλά δε μπορεί να πείσει κανέναν. Βασικά σε μια στιγμή αμφιβάλλει και ο ίδιος. Η Sculy παρομοιάζει τη σημερινή κοινωνία: δύσπιστη ακόμα και όταν τα στοιχεία βρίσκονται μπροστά της.

Η  αριστερά, και πριν τους τελευταίους μήνες,  επέλεγε  να τοποθετείται με δύο τρόπους απέναντι στην κοινωνία. Ο ένας είναι ο ρόλος του εξωτερικού παρατηρητή, ο οποίος βλέπει την κοινωνική κίνηση και τοποθετείται επ’ αυτής με όρους πατερναλιστικούς. Η λογική της πρωτοπορίας ακολουθείται για καιρό από την παραδοσιακή αριστερά και τους επίδοξους  μετααπογόνους της, λογική που αντιμετωπίζει τους αριστερούς ως ένα πεφωτισμένο κομμάτι,  το οποίο όντας συνειδητοποιημένο θα μεταδώσει την αλήθεια στην άμαθη μάζα. Η δεύτερη λογική ταυτίζει την αριστερά με το σύνολο της εργατικής τάξης και την αναγορεύει σε φορέα τους ( άσχετο με το αν η εργατική τάξη το γνωρίζει ). Χαρακτηριστικό του αριστερισμού και κομματιού του αναρχικού και αντιεξουσιαστικού χώρου.

Στο τέλος του ένατου κύκλου ο Mulder φαινομενικά ανακαλύπτει την αλήθεια. Οι εποχές αλλάζουν, έρχεται το 2012, ο κόσμος δεν δέχεται εισβολή εξωγήινων και τα x-Files είναι κλειστά. Έως ότου φτάνουμε στην ιστορική ημερομηνία της 25ης Γενάρη όπου οι φάκελοι ανοίγουν ξανά. Το περιβάλλον και οι εποχές έχουν αλλάξει, πλέον δε βλέπουμε την Αμερική κατεκτημένη από εξωγήινους. Βλέπουμε όμως την σειρά να προσαρμόζεται πάλι στο αίσθημα της νέας εποχής. Οι εξωγήινοι πλέον δεν αποτελούν παρά μια πρόφαση, ώστε η κυβέρνηση να κατευθύνεται εναντίον των πολιτών της. Η μεγαλύτερη απειλή είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Η αφορμή  δεν είναι πλέον μια επιδημία ιού αλλά το τραπεζικό κραχ και η τρομοκρατία. Και αυτό αξιοποιείται αναλόγως. Όπως δηλώνει ο Walter Skinner (Mitch Pillegy): 《Everything has changed since September 11th, turning in a strange way 》.Η απάντηση του Mulder είναι αποστομωτική: 《μας ελέγχουν, μας παρακολουθούν, ποτέ δεν ένιωσα ότι βρίσκομαι σε μεγαλύτερο κίνδυνο》. Συνεχίζοντας: 《It is about controlling the past to control the future, it is about fiction masquarading as fact》. Η κάθε μορφή εξουσίας προσομοιάζει την αλήθεια για να χειριστεί ακόμα και όσους την αμφισβητούν προς το συμφέρον της. Δημιουργεί παράλληλους εχθρούς και απειλές.

Η αριστερά, όπως και η σειρά, δε γίνεται να τοποθετείται ούτε εκτός κοινωνίας ούτε εκτός τόπου και χρόνου. Στους φορείς, με ή χωρίς γραβάτες, στους αγρότες, στα αμφιθέατρα υπάρχουν αριστεροί και αριστερές αλλά και άλλοι που αγωνίζονται χωρίς να προσδιορίζονται αναλόγως. Δε χρειάζεται να οροθετούμαστε απέναντι τους, ούτε να τσεκάρουμε το dress code τους ή πόσα βιβλία μαρξισμού λενινισμού έχουν διαβάσει (είδαμε εξάλλου ότι πολλές φορές τα σταράκια και οι γνώστες των γραφών λυγίζουν πιο γρήγορα από τις γραβάτες). Υπομονή μέχρι να τους πείσουμε όντας εκεί που είναι η θέση μας και η θέση τους: δίπλα μας και δίπλα τους. Εξάλλου και τον Mulder τον πήρε 48 επεισόδια να πείσει τη Sculy και 9 σαιζόν για να βρει την αλήθεια, η οποία τελικά ήταν μόνο η αρχή για άλλη μια έρευνα, ακόμα και μετά από μια μεγάλη διάψευση, ακόμα και μετά από δεκατέσσερα χρόνια, εφόσον υπάρχουν εξουσίες που εκμεταλλεύονται ανθρώπους. Απέναντι στην γραφικοποιήση, την κατασκευή εχθρών και τη χειραγώγηση συνειδήσεων χρειάζεται προσήλωση στον στόχο και όχι στις εκάστοτε προφάσεις.

Και προφανώς κάθε χώρος έχει τους 《κακούς》 που της αξίζει. Η σειρά βέβαια δεν έχει τον Μάκη Ψωμιάδη, αλλά τον πιο επιβλητικό  Smoking Man (William Davis). Τον άνθρωπο που σκότωσε από τον Kennedy έως τον Martin Luther King. Χαρακτηριστικά στην περίπτωση του τελευταίου, αφού παρακολουθούσε την ομιλία του με αγωνία για να μην ακούσει τη λέξη που θα τον έβαζε στη μαύρη λίστα, αναλαμβάνει να τον σκοτώσει ο ίδιος, επειδή τον έχει σε εκτίμηση. Επιλέγει να ελέγξει αντί να σκοτώσει τον Mulder, επιλεγεί να προβάλει το κομμάτι της πραγματικότητας που τον συμφέρει, ώστε να μετατρέψει τους κινδύνους σε ευκαιρία για το σχέδιο του. Αφού δεν κατάφερε να τον γραφικοποιήσει με το προσωνύμιο spooky, όταν ο Mulder πλέον βρήκε μια πιο σταθερή σχέση με την πραγματικότητα, προσπάθησε να τον εγκολπώσει, και εν μέρει τα κατάφερε. Ο ίδιος ήταν έτοιμος να τα παρατήσει, όταν με την κατάρρευση της σοβιετικής ένωσης ανακάλυψε δυστυχισμένος ότι δεν έχει πλέον εχθρούς. Βέβαια μετά ανακάλυψε ότι μπορεί να  είναι χρήσιμος εφευρίσκοντας καινούριους.  Προφανώς επίσης μαζί με τη σειρά επιστρέφει και ο πιο γνωστός καπνιστής της τηλεόρασης.

Αυτή τη φορά όμως οι πρωταγωνιστές μας επιστέφουν αυτόνομοι μέσα στην κατάρρευση των αναζητήσεων τους. Αντιστοίχως και η κατάρρευση της κυβέρνησης της ΔΕΘ, είναι ευκαιρία για την αριστερά να επιστρέψει αυτονομημένη. Το σχέδιο δε φαίνεται στην αρχή, αλλά ο στόχος παραμένει. Οι εχθροί αλλάζουν όνομα, μορφή, προφάσεις αλλά ο στόχος παραμένει ο ίδιος. Η ελευθερία της κοινωνίας από μηχανισμούς, συνωμοσίες και μανιπιουλαριστές, άσχετα με το πως ονομάζονται ανά περίοδο. Ο Mulder βρίσκεται σε απόγνωση στο παλιό του γραφείο, κλοτσώντας την αγαπημένη του αφίσα I want to believe, εκνευρισμένος για τα δέκα χαμένα χρόνια. Για να πάρει την απάντηση από τον Walter Skinner: 《Then do something about it》. Ο Skinner αφέθηκε σκοπίμως τελευταίος για ανάλυση. Δεν ξεκίνησε συνειδητοποιημένος, αντιθέτως ήταν συνδεδεμένος με τους …κακούς, μέχρι να αποφασίσει να συγκρουστεί μαζί τους. Αντίστοιχα την ώρα που άνθρωποι ξένοι στο γνωστό κίνημα αποφασίζουν να αγωνιστούν, είναι ειρωνικό αριστεροί να ετοιμάζονται να φύγουν. Όταν είναι αποφασισμένοι να συνεχίσουν, μάλλον δεν είναι η καλύτερη ώρα για τους υπόλοιπους να τα παρατήσουν.

Όπως λέει και το μόνιμο μότο της σειράς : The truth is out there…

 

Filmography:

  1. X-Files: The series, 1993-2002
  2. X-Files : memories of a smoking man
  3. X-Files: Fighting for tomorrow, 1998
  4. X-Files: i want to believe, 2008
  5. X-Files reopen, 2016-? ;)
  6. X-Files reopen, s01, e01: My struggle