Απόψεις

Οι προσφυγικές ροές ως πρόταγμα της σημερινής απελευθέρωσης

04/03/2016

Σίμος Σιμωτάς

Zούμε τον απίστευτο ζόφο των πολέμων, που τροφοδοτήθηκε από τις αγωνιώδεις ιμπεριαλιστικές πολιτικές των μεγάλων οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων του νεοφιλελευθερισμού της Δύσης. Ζούμε τις επιπτώσεις των ενδοιμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αλλά και τα αποτελέσματα των σχεδίων που απεργάζονται οι ίδιες δυνάμεις, για τις δικές τους οικονομικές και γεωστρατηγικές φιλοδοξίες στον χώρο της Συρίας και της ευρύτερης περιοχής, διεκδικώντας με τον τρόπο τους τον πλήρη πολιτικό και οικονομικό έλεγχο. Ζούμε την περίοδο όπου ο κάθε πολίτης αυτής της χώρας, εξοικειώνεται με την εικόνα της φρικαλεότητας, βλέποντας τους νέους πνιγμούς στο Αιγαίο και ταυτόχρονα παρακολουθεί την όλο και αυξανόμενη ροή προσφύγων προς την Ελλάδα.


Ζούμε τις στιγμές εκείνες τις οποίες οι νεοφιλελεύθεροι εντός της ΕΕ λαμβάνουν πολιτικές αποφάσεις, όπως της τελευταίας συνόδου κορυφής. Μιας ΕΕ, οι κυβερνήσεις της οποίας δεν διστάζουν να κλείσουν τα σύνορα τους, φράζοντας τον δρόμο προς την επιβίωση και την αξιοπρεπή ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους. Κατά αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται νέες εικόνες δράματος, όπου μικρά παιδιά δέχονται δακρυγόνα στην Ειδομένη και αλλού και ματώνουν μπροστά στους φράχτες της ντροπής της νέας Ευρώπης Φρούριο που συγκροτείται. Μια σιδερόφραχτη Ευρώπη που εκτελεί διττό ρόλο. Από τη μια προσπαθεί να “αντιμετωπίσει” το ζήτημα του «εξωτερικού εχθρού», που ονομάζεται “πρόσφυγας”, με το να κλείνει τους δρόμους του ταξιδιού του και από την άλλη καταστέλλει τον «εσωτερικό εχθρό», που δεν είναι άλλος από τον αντιστεκόμενο λαό στα μέτρα λιτότητας, δημιουργώντας έτσι συνθήκες έκτακτης ανάγκης.


Ειδικά για τον “εσωτερικό εχθρό”, τέτοιες πολιτικές καθυπόταξης των αντιστεκόμενων αθρώπων συμβαίνουν ήδη στη Γαλλία με απαγόρευση των διαδηλώσεων και επίταξη του στρατού και της αστυνομίας για την περιφρούρηση των αστικών πόλεων. Αυτό που συμβαίνει στην Γαλλία, ξεκινάει από την περιστολή των συλλογικών ελευθεριών, των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων και καταλήγει στην δημιουργία νέων όρων προσαρμογής των λαών στους κανόνες του μνημονίου και συνολικότερα στου ρυθμούς συνέχειας του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Διότι είναι τέτοια η φύση της νεοφιλελεύθερης επίθεσης, που δεν θα μπορούσε το σχέδιο των δυνάμεων του κεφαλαίου να τεθεί σε εφαρμογή, αν πρώτα απ' όλα δεν επιδιωκόταν η αποδυνάμωση της δική μας κοινωνικής ισχύος. Γιατί είναι αδύνατον οποιοδήποτε τέτοιο σχέδιο να τίθεται σε ισχύ, χωρίς να υπάρχουν περιορισμοί στη σφαίρα των δικαιωμάτων και της αλληλεγγύης.


Όλες αυτές οι εικόνες συνθέτουν ένα μωσαϊκό, που καθιστά το προσφυγικό ένα εξέχων πολιτικό ζήτημα. Σε αντίθεση με αναλύσεις που ακούγονται περί ενός ζητήματος κοινωνικής διάστασης, το οποίο έρχεται παράλληλα και συμπληρωματικά στο κεντρικοπολιτικό γίγνεσθαι, ένα ζήτημα ανθρωπισμού που κάπου εκεί τελειώνει η κουβέντα, η πραγματική του διάσταση είναι τελείως διαφορετική. Διότι αν τοποθετείς το προσφυγικό ζήτημα υπό το πρίσμα μιας πραγματικής αντιμετώπισης του, αυτή και μόνο η σκέψη σε οδηγεί σε καθολικά προταγματικές προκείμενες. Διότι η συνθετότητα των ζητημάτων που χωράνε στο πλέγμα του προσφυγικού είναι τέτοια, που αφενός χρειάζεται τα μεθοδολογικά εργαλεία που θα χρησιμοποιήσεις να σε οδηγούν σε ουσιαστικές πολιτικές λύσεις, οι οποίες θα εξασφαλίζουν την δημιουργία ασφαλών δρόμων διέλευσης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες/ριες, την δημιουργία ανοικτών και ανθρώπινων δομών φιλοξενίας, την άμεση χορήγηση ασύλου και νομιμοποιητικών εγγράφων σε πρόσφυγες και μετανάστες/ριες σε όποια χώρα της ΕΕ το επιθυμούν. Αφετέρου, η διαδικασία της επίλυσης αυτού του σύνθετου ζητήματος μας καλεί να αναμετρηθούμε στη σφαίρα του κεντρικοπολιτικού, σε μια κατεύθυνση ρήξης με την παγκόσμια κανονικότητα. Eίναι επίσης πολύ σημαντικό να μην αφήσουμε χώρο στην ξενοφοβία, τον ρατσισμό και την φασιστική απειλή να αναπτυχθεί, αλλά να αρθρώσουμε ηγεμονικά τις δικές μας αξίες, ως παράδειγμα οργάνωσης της ζωής των “υποτελών”, να βαθύνουμε την αλληλεγγύη μας, να προτάξουμε την ελευθερία και την ισότητα ως το δικό μας απελευθερωτικό προτσές.


Πριν φτάσουμε όμως να διεκδικούμε ένα τέτοιο φαντασιακό, θα πρέπει να απαντήσουμε στα καθημερινά ζητήματα που ανακύπτουν, αξιοποιώντας το ήδη αναπτυσσόμενο και εξαιρετικά ελπιδοφόρο στοιχείο της αυτοοργανωμένης κινητοποίησης χιλιάδων αλληλέγγυων, οι οποίοι καλύπτουν τα κενά ενός ανύπαρκτου κρατικού μηχανισμού, που αντί να καλύπτει τις υλικές ανάγκες των ανθρώπων, επιλέγει να είναι ο καλύτερος υλοποιητής των απαιτήσεων των δανειστών. Για εμάς λοιπόν, το κομμάτι της έμπρακτης αλληλεγγύης δεν είναι ένα φιλανθρωπικό έργο (τύπου Ρουβά) , δεν μπορεί να μην ασκεί πίεση στον κρατικό μηχανισμό ο οποίος δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του, επειδή ο ίδιος είναι εκείνος που βρέθηκε στο αδιέξοδο μιας μνημονιακής διαχείρισης. Από την άλλη, ούτε μια αντίληψη που λέει ότι “η διαμονή, η σίτιση, η περίθαλψη των προσφύγων είναι δουλειά του κράτους” πρέπει να ηγεμονεύσει και να μας οδηγήσει με τη σειρά της σε μια κοινωνική αδράνεια. Κι' αυτό γιατί, όταν μιλάμε για κίνημα αλληλεγγύης, μιλάμε για κίνημα αυτοοργάνωσης των ζωών μας, μιλάμε για μια διαδικασία ψηλάφησης του δικού μας φαντασιακού τρόπου σκέψης και πολιτικής πραχτικής, που στη συμπύκνωση του οδηγεί στην αμφισβήτηση και στη σύγκρουση με το ανύπαρκτο “κράτος πρόνοιας” και με την νεομνημονιακή κυβέρνηση, η οποία στο βωμό της συνθηκολόγησής της στο οικονομικό επίπεδο, συνθηκολόγησε και σε όλες τις άλλες πτυχές της κοινωνικοπολιτικής ζωής.


Μια νέα τέτοια συνθηκολόγηση είναι και η μετακύλιση της φύλαξης των συνόρων στην Frontex, για την αποτροπή των προσφύγων. Εμπνεόμενη από την μεγάλη εθνική αφήγηση, χαιρετίζει τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ στην αποστολή πλοίων στο Αιγαίο, ύστερα από συμφωνία που επιδίωξε με την EE και την Τουρκία, κατηγοριοποιεί τους/τις πρόσφυγες και μετανάστες/τριες σε “επιλέξιμους/ες” ή “μη επιλέξιμους/ες”, με τους τελευταίους/ες να απελαύνονται και επαναφέρει τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως αυτό της Κορίνθου, με μια νέα επικοινωνιακή προσφώνηση τύπου hot spots, που θα λειτουργήσουν ως μαζικοί χώροι κράτησης, αντί για χώροι προσωρινής διαμονής.


Επιπλέον σήμερα, είναι απαραίτητο να γίνει αντιληπτό στα μάτια της κοινωνίας, ότι ούτε το ΝΑΤΟ, ούτε οι δυνάμεις της FRONTEX ήρθαν στο Αιγαίο για να βοηθήσουν την καταπολέμηση των δικτύων παράνομης διακίνησης ανθρώπων, αλλά για να επισφραγίσουν μια νέα απαράδεκτη συνομολόγηση, της κυβέρνησης με τη μεγαλύτερη ιμπεριαλιστική μηχανή. Η έλευση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο παραβιάζει κατάφωρα τη Συνθήκη της Γενεύης του 1951, καθιστώντας τη χώρα μας συμμέτοχο σε τυχοδιωκτικές και γεωστρατηγικές φιλοδοξίες των ΗΠΑ και της Τουρκίας και ταυτόχρονα αναγνωρίζει την Τουρκία, ως ασφαλή χώρα, για να μπορεί να είναι νομότυπη η επαναπροώθηση. Αν η Τουρκία θεωρείται “ασφαλής” χώρα, το ξέρουν πολύ περισσότερο οι πολίτες της που καταστέλλονται βίαια στις διαδηλώσεις από το αυταρχικό καθεστώς του Ερντογάν, το ξέρουν τα σώματα και η ψυχή των προσφύγων και μεταναστών/ριων που περνάνε από την γειτονική χώρα.


Σαν αντιρατσιστικό κίνημα, έχουμε απέναντι μας έναν αντίπαλο πολύ ισχυρό με συνεργασίες και συσχετισμό δύναμης τέτοιο, που μοιάζει ανέφικτο να διεκδικήσουμε πολλά πράγματα παραπάνω από αυτά που κάνουμε ήδη. Κι όμως, στόχος μας πρέπει να τεθεί από “αύριο”, να διεκδικήσουμε “αυτό που σήμερα μοιάζει ανέφικτο, να γίνει εφικτό”. Γιατί το δίκιο της ζωής, της αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της ισότητας, είναι αυτό που θα πρέπει να μας οδηγεί στην συνέχεια του αγώνα και όχι στο τέλος του.


Θα πρέπει να αγωνιστούμε για ένα μεγάλο αντιπολεμικό κίνημα, για την κατοχύρωση του δικαιώματος των προσφύγων να μετακινούνται ελεύθερα και με ασφάλεια στην Ευρώπη. Για ανοιχτές, αξιοπρεπείς δομές φιλοξενίας στη χώρα μας και κλιμάκωση των αγώνων μας, που θα διαμορφώνουν τον οδικό χάρτη μετασχηματισμών που θέλουμε να πετύχουμε, για μια ριζικά διαφορετική κοινωνία. Αυτό σημαίνει σε απτά ελληνικά, ότι το προσφυγικό ζήτημα, η αμφισβήτηση των κανόνων του καπιταλισμού από τους ίδιους τους εξαθλιωμένους πρόσφυγες, είναι ο δρόμος της σύγκρουσης με όλους αυτούς τους σχηματισμούς που μας εκμεταλλεύονται. Κοντολογίς, οι προσφυγικές ροές είναι το ζωντανό παράδειγμα της ανάγκης ρήξης με την συσσωρευμένη ανισότητα αυτού του κόσμου.


Να το πούμε και αλλιώς, η κίνηση των προσφύγων και των μεταναστών/ριων δεν είναι ξεκομμένη από τη διαδικασία της ταξικής πάλης, η οποία είναι εκείνη που καθορίζει την υπέρβαση του καπιταλισμού, την έκβαση των οικονομικών και άλλων κρίσεων, αλλά και κομμάτι ενός πιο συνολικού αγώνα για την απελευθέρωση, την κοινωνική χειραφέτηση, τον παραγωγικό μετασχηματισμό, την αρχιτεκτονική μιας κοινωνίας χτισμένης με θεμέλια όπως η αυτοοργάνωση και η αλληλεγγύη. Ταυτόχρονα, είναι η επιτομή μιας τεράστιας και επίμονης προσπάθειας για την κατάκτηση της ιδεολογικής ηγεμονίας της αριστεράς σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής. Επομένως ο αγώνας για να συνδεθεί αυτό το κομμάτι πολιτικής και κοινωνικής πρακτικής που λέγεται “έμπρακτη αλληλεγγύη”, ο αγώνας για τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών/ριων σε συνδυασμό με την σύγκρουση σε όλα τα επίπεδα με την Ευρώπη - Φυλακή, η αμφισβήτηση της σκληρής σημερινής δόμησης της κοινωνίας, η οποία ενέχει στοιχεία πατριαρχίας και εν γένει κοινωνικών ανισοτήτων, σε συνδυασμό με τη θετική προσπάθεια μας, για διεκδίκηση της ορατότητας των πολλαπλών έμφυλων ταυτοτήτων, την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων που αμφισβητούν στην πράξη μια σειρά από νόρμες, δεν αποτελούν απλώς μια δουλειά που κάνουμε συμπληρωματικά για λόγους κινηματικής συνήθειας, αλλά είναι τα σημεία εκείνα που καθορίζουν το περιεχόμενο και την αξιοπιστία των προταγμάτων που οι κοινωνίες θέτουν για να απελευθερωθούν από τις υπάρχουσες συνθήκες καταπίεσης.


Μια τέτοια κοινωνία χτίζεται τους τελευταίους μήνες, η κοινωνία της διεθνιστικής αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς, της αυτοοργάνωσης, που θέτει το δικό της πρόταγμα απελευθέρωσης.