Dead Winter Dead: η άνοιξη των Savatage μέσα από τα χιόνια του πολέμου στη Σερβία
12/10/2016
Πάνος Χριστοδούλου
Περίπου 20 χρόνια πριν, το σωτήριο έτος 1991 την ώρα που η Ελλάδα υποδεχόταν το πρώτο κύμα νεοφιλελευθερισμού, στη Γιουγκοσλαβία ξεκινούσε μια αιματηρή εμφύλια σύγκρουση. Ο μακρύς χειμώνας της Σερβίας τερματίστηκε το 1999 με τους βομβαρδισμούς και τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και της ΕΕ, την ίδια ώρα που η Ελλάδα ζούσε στους ρυθμούς του εκσυγχρονισμού που οδήγησε στο ευρώ, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας και κατά συνέπεια στη σημερινή οικονομική κρίση, γεγονός που ακόμα έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια του.
Το γεγονός της εισβολής στη Γιουγκοσλαβία προκάλεσε κύμα αντιδράσεων στην Ελλάδα (λίγο το παραδοσιακό αντιαμερικανικό αίσθημα, λίγο οι αδερφοί ορθόδοξοι Σέρβοι). Για πολλούς από μας αποτέλεσε την πρώτη συμμετοχή σε πορεία (και για λιγότερους την πρώτη κοπάνα από μάθημα). Ειδικά σε μια μικρή επαρχιακή πόλη όπως η Άρτα, το κατέβασμα σε πορεία με 50 ανθρώπους με χρωματιστές σημαίες αποτελούσε γεγονός πρωτόγνωρο. Τόσο πρωτόγνωρο που είκοσι χρόνια μετά δε θυμάσαι σε τι μπλοκ και σε ποιανού πορεία είχες κατέβει. Πριν το άρθρο 16, πριν το Δεκέμβρη του 08, πριν τις πλατείες, υπήρχε το αντιπολεμικό κίνημα. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Την ίδια περίοδο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού (σε αντίθεση με ότι επιβάλλουν τα τοπικά στερεότυπα) δεν έτρωγαν μόνο burger από τα McDonalds αλλά έκαναν και πορείες. Όχι μόνο πορείες αλλά και τραγούδια. Συγκεκριμένα το αμερικανικό συγκρότημα Savatage ετοιμάζεται να επανέλθει δυναμικά στη σκηνή. Ο θάνατος του κιθαρίστα του συγκροτήματος Chris Oliva έχει συγκλονίσει τον τραγουδιστή και πληκτρά του συγκροτήματος, Jon Oliva.
Η καριέρα του συγκροτήματος από την Φλόριντα ξεκινά με το δίσκο Sirens (1983) και το EP The dungeons are calling (1984), συνεχίζεται με τους hard rock δίσκους Power Of the Night (1985) και Fight for the rock (1986) και απογειώνεται με τον κλασσικό metal δίσκο Hall of the Mountain King. Η καθηλωτική στροφή σε πιο οπερικά μονοπάτια, αρχικά με το συγκλονιστικό Gutter Ballet (1989) και στη συνέχεια με το concept album Streets (1991), το οποίο περιγράφει τη δραματική ιστορία ενός χρήστη ναρκωτικών στους δρόμους της Νέας Υόρκης, οδηγεί το συγκρότημα στις κορυφαίες μπάντες της περιόδου.
Παρόλαυτα ο Jon Oliva αποχωρεί από το συγκρότημα, αφήνοντας τον αντικαταστατή του να βγάλει το δίσκο Edge of Thorns το 1993. Λίγο μετά ο αδερφός του Chris Oliva πεθαίνει σε τροχαίο. Ο Jon Oliva προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια του από την απώλεια του αδερφού του και το αλκοόλ και αποφασίζει να ξαναναλάβει την μπάντα με αποτέλεσμα το μελωδικό Handfull Of Rain (1994). Ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία δίνει την ευκαιρία στον Jon Oliva να κάνει το μεγάλο comeback ένα χρόνο αργότερα, με μια ιστορία που τοποθετείται στις αρχές του πολέμου το 1990.
Το Dead Winter Dead (1995) πραγματεύεται λοιπόν τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, όχι με ένα αλλά με 13 τραγούδια καθώς αποτελεί concept album και περιγράφει μία ιστορία ενός αγοριού από την Σερβία και ενός κοριτσιού από μουσουλμανική οικογένεια τα οποία ερωτεύονται κατά τη διάρκεια του πολέμου. Αυτή τη φορά τα πλήκτρα είναι πιο εμφανή, όπως και η συμφωνική διάθεση του συγκροτήματος. Ο προσωπικός πόνος και απώλεια αγκαλιάζουν τον πόνο και την απώλεια των Βαλκανίων, χωρίς κλισέ και χωρίς καμιά φολκλόρ αισθητική. Το ύφος θυμίζει metal αμερικάνικο ήχο. Η αισθητική της καλιφόρνια στις κιθάρες με τον πόνο στο αρμόνιο εκφράζει απροσδόκητα καλά ερωτήματα γύρω από τις ΗΠΑ και τον πόλεμο. Χαρακτηριστικό το τραγούδι This is not what we meant πλαισιωμένο από το ορχηστρικό mozart and madness. Ενώ διαχρονικό παραμένει το Sarajevo και το one child.
Οι Savatage θα συνεχίσουν στα μοτίβα των κοινωνικών θεμάτων με το Wake of Maghellan (1997 με ένα καθηλωτικό ομώνυμο τραγούδι), το οποίο παντρεύει την ιστορία της Veronica Guerin (Αγγλίδας δημοσιογράφου που δολοφονήθηκε λόγω της αποκάλυψης κυκλώματος ναρκωτικών) και της δολοφονίας προσφύγων στον Ατλαντικό ωκεανό καθώς ήταν λαθρεπιβάτες σε καράβι, με έναν ρομαντικό τρόπο (τριαντάφυλλο από την κηδεία της Guerin φτάνει στο σημείο πνιγμού των προσφύγων. Θα συνεχίσουν με το Poets and Madmen (2001) το οποίο πραγματεύεται την ιστορία ενός φωτογράφου στον πόλεμο του κόλπου και τις τραγικές συνέπειες που είχε στη ζωή του. Το συγκρότημα θα διαλυθεί λίγο αργότερο, όχι υπό το πρίσμα κάποιου τσακωμού αλλά με την επιλογή των μελών του να ακολουθήσουν και να μετασχηματίσουν τα δικά τους μουσικά μονοπάτια, με πιο γνωστό τους Trans Siberian Orchestra και τις ροκ χριστουγεννιάτικες ιστορίες τους.
Η ιστορία των Savatage δείχνει την αξία των στερεοτύπων κάθε μορφής, δηλαδή καμία. Η δυναμική μουσική αντίδραση από την υπαίτιο χώρο του πολέμου και μια ιστορία στην καρδιά του χειμώνα του πολέμου, χωρίς αναφορές στο τοπικά μουσικά ιδιώματα συνιστούν κάτι μη αναμενόμενο. Όπως μη αναμενόμενη ήταν η επιστροφή του Jon Oliva, μετά μάλιστα από το θάνατο του αδερφού του. Παρ' όλα αυτά αποφάσισε όχι μόνο να μη τερματίσει την καριέρα του αλλά να την απογειώσει εκεί που κανένας δεν το περίμενε και να αποφασίσει να τη μετασχηματίσει όταν ήρθε η ώρα. Όπως γράφουν και οι ίδιοι still the orchestra plays, in a dark rainy night at a distant fading light.
Εις μνήμην Μιχαήλ Χριστοδούλου