The Big Short (2016)

18/01/2016

Γιάννης Μπρόκος, οδοντίατρος

Κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του Michael Lewis σε σκηνοθεσία του Adam McKay. Ο τελευταίος έχει σκηνοθετήσει στο παρελθόν διασκεδαστικές, αλλά κάπως "ελαφριές" και κάφρικες κωμωδίες στις οποίες, ως επί το πλείστον πρωταγωνιστούσε ο Will Ferrell. Εδώ λοιπόν πέφτει στα βαθιά, αφού αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας μια ταινία για την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος των Η.Π.Α. προς τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας.

Πρόκειται για μία πολύ επίκαιρη ταινία, με στοιχεία ντοκυμεντερίστικα, βιντεοκλιπίστικα αλλά και ξεκάθαρα στοχευμένης κοινωνικοπολιτικής παρέμβασης και ανάλυσης.
Λόγω των ανωτέρω χαρακτηριστικών, είναι αδύνατο να κρίνεις το Big Short με αυστηρά καλλιτεχνικά κριτήρια, αλλά σε ένα πιο ολιστικό πλαίσιο.
Το 2005 στην Αμερική, τα στεγαστικά δάνεια βρίσκονταν σε παράλογη έξαρση. Οι τράπεζες ήθελαν να φορτώσουν τους πάντες, ανεξάρτητα από την οικονομική τους δυνατότητα ή χρηματοπιστωτική φερεγγυότητα.

Ο Christian Bale υποδύεται έναν πρώην γιατρό νυν χρηματιστή - οικονομικό αναλυτή - διάνοια, που έχει το ελεύθερο να κάνει επιλογές για λογαριασμό κολοσσιαίας εταιρίας. Ένας εκπληκτικός χαρακτήρας με καραμπινάτο Asperger, ταλέντο, γνώσεις και λατρεία στην σκληρή μέταλ. Ενδεικτικό είναι ότι λίγα λεπτά μετά την εμφάνιση του, από τα ακουστικά του μακελεύουν στη διαπασών οι Mastodon με το Blood and Thunder. Θα παρελάσουν στη συνέχεια Metallica, Pantera και άλλοι. Θα είναι ο πρώτος που διαβλέπει τα ισχυρά ενδεχόμενα να καταρρεύσει όλο αυτό το σύστημα και αποφασίσει να "σορτάρει" ολόκληρο αυτό το "οικοδόμημα" (να στοιχηματίσει δηλαδή εναντίον, με σκοπό το ίδιον χρηματικό κέρδος).

Ο Steve Carrell (γνωστός πρωταγωνιστής σε κωμωδίες όπως "ο παρθένος ετών 40") με πυρόξανθες ανταύγειες, αναλαμβάνει το δεύτερο συνεχόμενο δραματικό ρόλο του μετά από το ιδιαίτερο και περίεργο Foxcatcher. Φυσικά και η στόφα του ως ηθοποιού, είναι φύσει κωμική, οπότε υπάρχει ένα ενδιαφέρον στην ερμηνεία του πάνω στον χαρακτήρα του κυνικού, απογοητευμένου και οξύθυμου (3 ασύμβατα μεταξύ τους χαρακτηριστικά) υψηλόβαθμου οικονομολόγου στελέχους.
Ο Ryan Gosling αναλαμβάνει ένα συνεκτικό ρόλο αφηγητή - πληροφοριοδότη - χρηματιστή με αδιανόητη κοντή περμανάντ, βγαλμένο φρύδι και έντονο make-up. Και επίσης έχουμε τους 2 νεαρούς οικονομολόγους (τον nerd και τον επιμελημένα ατημέλητο) που θέλουν να μπουν στη φάση του "χοντρού παιχνιδιού", αλλά τους λείπει το κεφάλαιο, άρα και οι γνωριμίες. Εκεί μπαίνει και ολοκληρώνει το πολύ ενδιαφέρον cast ο Brad Pitt, στον ρόλο του πρώην μεγαλοτραπεζικού που την είδε αλλιώς και προτίμησε να τ` αφήσει αυτά πίσω του και να το ρίξει στον χιπισμό και την ανεμελιά.

Οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές, μετά το μπίρι μπίρι που ακολουθεί τη φαινομενικά εξωφρενική απόφαση του χαρακτήρα του Bale, αρχίζουν να αντιλαμβάνονται - ο καθένας από διαφορετική αφετηρία και με διαφορετικό σκεπτικό - την ιδέα του και όλοι θέλουν να κερδίσουν απ αυτή. Αναγνώριση, δόξα, χρήμα.
Η φούσκα όντως σκάει και τα αποτελέσματα είναι αναπάντεχα για όλους, ακόμα και γι αυτούς που την είχαν μυριστεί.
Γιατί οι τράπεζες θα επιδείξουν ανεξέλεγκτη ανευθυνότητα και απληστία και θα καταρρεύσουν, παρασύροντας μαζί τους και τον κόσμο που είτε παραμυθιάστηκε είτε δεν έφταιξε καν.

Η ταινία χρησιμοποιώντας αληθινά γεγονότα, προσπαθεί να εξηγήσει δύσκολες οικονομίστικες έννοιες (αλλά συχνά με πολύ ευρηματικό και ευφάνταστο, ίσως και σχετικά εύπεπτο τρόπο) και να μιλήσει ξεκάθαρα για το αδιέξοδο ενός αχόρταγου και καταστροφικού καπιταλισμού. Στην προσπάθεια της αυτή, έχει στοιχεία προπαγάνδας (σωστής μεν, αλλά προπαγάνδας) και διδακτισμού.

Αλλά τελικά, αυτή είναι και η εξαιρετική της σημασία και σημαντικότητα. Να αφυπνίσει, να τονίσει τον παραλογισμό, να προκαλέσει προβληματισμό, οργή και φυσικά, εν προκειμένω για το ελληνικό κοινό, να εξηγήσει ακριβώς τις αιτίες, τις συνέπειες και την κατάσταση που αντιμετωπίζουμε με τα μνημόνια και την τραπεζική απολυταρχία.

Το εντυπωσιακό από την προβολή που παρακολούθησα σε multiplex, ήταν ότι η αίθουσα ήταν κατάμεστη - στην όγδοη ημέρα από την πρεμιέρα της στους κινηματογράφους.
Και μάλιστα ο κόσμος δεν χασκογέλαγε ακόμα και στα καλά αστεία, δεν μίλαγε, δεν σχολίαζε. Ένιωθες ότι υπάρχει προσήλωση, σκέψη, σύγκριση των οφθαλμοφανών αντιστοιχιών, παρακολούθηση της αλληλουχίας.Η ταινία όπως και η πραγματικότητα δεν έδωσε την κάθαρση.

Είδα όμως και συνεχίζω να βλέπω όλο και περισσότερο, οτι ο κόσμος δειλά δειλά αρχίζει να εγκαταλείπει τα ευχολόγια, τους χαρακτηρισμούς και τη συνθηματολογία και αρχίζει να ψάχνεται σοβαρά, χωρίς αυταπάτες.
Μετά από όλα αυτά, ακόμα και αν κινηματογραφικά δεν είναι κάτι το άρτιο, πώς θα μπορούσα να πω οτι το Big Short δεν είναι μια πραγματικά αξιόλογη και αξιοθώρητη ταινία;