Απόψεις

Για τις ιδιωτικοποιήσεις (Απόφαση 1ης Πανελλαδικής Συνάντησης)

25/10/2015

Αριστερή Ριζοσπαστική Κίνηση

«Ελάτε μαζί να νικήσουμε το σοσιαλισμό»,
Μάργκαρετ Θάτσερ, όποτε ανακοίνωνε την ιδιωτικοποίηση κάποιας δημόσιας εταιρείας.

  1. Οι ιδιωτικοποιήσεις των δημόσιων επιχειρήσεων  και της δημόσιας περιουσίας βρίσκονται στον πυρήνα του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος και των πολιτικών, που εφαρμόζονται από την δεκαετία του 1970 προς την κατεύθυνση του «λιγότερου» και «αποτελεσματικότερου» κράτους,  σηματοδότησαν την αναθεώρηση θεμελιωδών συστατικών του ευρωπαϊκού κοινωνικού και οικονομικού μοντέλου του Κράτος Πρόνοιας.
  2. Η Ελλάδα αποκρατικοποιεί δημόσιες επιχειρήσεις, μέσω μετοχοποιήσεων, μακροχρόνιων παραχωρήσεων και πωλήσεων σε ιδιώτες από το 1991(1). Η βασική οδηγία που ίσχυε αρχικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τις Δ.Ε. ήταν η  Οδηγία 80/723/ΕΟΚ της Επιτροπής της 25ης Ιουνίου 1980, η οποία ορίζει τη διαφάνεια  των οικονομικών σχέσεων μεταξύ των κρατών μελών και των δημοσίων επιχειρήσεων. Η πλέον πρόσφατη είναι η 2006/111/ΕΚ 16/11/2006 που με άξονα τις νεοφιλελεύθερες αρχές που επικρατούν πλέον στον πυρήνα των ευρωπαϊκών πολιτικών επιβάλλει και κατευθύνει τα περιφερειακά κυρίως κράτη σε ιδιωτικοποιήσεις των Δημόσιων Επιχειρήσεων.
  3. Στις αρχές του 2011, η τότε ελληνική κυβέρνηση υπέγραψε Μνημόνιο (Ν.3985/2011) προκειμένου να δανειοδοτηθεί η χώρα μας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τους Ευρωπαίους «συνεταίρους» μας. Στην συνέχεια, ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή ο Εφαρμοστικός Νόμος 3986/2011 αυτού του «Μνημόνιου», μέσω του οποίου εγκρίθηκαν «Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής του Μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012-2014». Μεταξύ των μέτρων, περιλαμβάνονταν και η δημιουργία του λεγόμενου «Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου» (ΤΑΙΠΕΔ), το οποίο αποτελεί, σύμφωνα με έγκριτους νομικούς, μια «ακραία μορφή νομικού εκτρώματος» στο οποίο δόθηκαν τέτοιες αρμοδιότητες ώστε να το καθιστούν τελικά «κράτος εν κράτει». Σύμφωνα με τον ιδρυτικό του νόμο , στο ΤΑΙΠΕΔ μεταβιβάζονται κατά πλήρη κυριότητα νομή και κατοχή ακίνητα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και κατόπιν τούτου το ελληνικό Δημόσιο απεκδύεται κάθε δικαιώματός του. Ακόμη, το ΤΑΙΠΕΔ λειτουργεί με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας και τα όποια έσοδά του προορίζονται αποκλειστικά για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους της χώρας. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στο επταμελές «Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων» του ΤΑΙΠΕΔ, του οποίου ο ρόλος είναι να προωθήσει την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και των δημόσιων αγαθών, συμμετέχουν και εκπρόσωποι των ξένων δανειστών της χώρας μας. Το ΤΑΙΠΕΔ, προχώρησε σε καταγραφή και συγκέντρωση της δημόσιας περιουσίας, συντάσσοντας μια λίστα με βάση την οποία προωθείται η πλήρης ιδιωτικοποίηση πρώην Δημόσιων Επιχειρήσεων (ΔΕΚΟ), όπως της ΔΕΗ , ΕΥΔΑΠ, ΕΥΔΑΘ, ΕΛΤΑ, ΟΠΑΠ, ΟΔΙΕ, Ελληνικά Πετρέλαια, λιμανιών, αεροδρομίων, οδικών αξόνων, αλλά και εκτάσεων γης σε διάφορες περιοχές της χώρας (Ελληνικό, νότια Ρόδος, Βόρεια Κέρκυρα κ.α). Δηλαδή «ακινήτων» που ανήκουν στην κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου αλλά και εξυπηρετούν μονιμότερα δημόσιο σκοπό και κοινωνικό συμφέρον.
  4. Mε την τροποποίηση του βασικού νόμου για τις ιδιωτικοποιήσεις που ψηφίστηκε στη συνέχεια, και με το 3ο Μνημόνιο που ψηφίστηκε πρόσφατα από την Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, παγιώνεται η κυριαρχία των κερδοσκόπων μέσω του ΤΑΙΠΕΔ επί των δημόσιων αγαθών, της δημόσιας γης και της δημόσιας περιουσίας, ενώ παράλληλα αναιρείται η όποια δυνατότητα πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού είχε απομείνει με την κατά παρέκκλιση δόμηση στα παραχωρούμενα σε ιδιώτες δημόσια ακίνητα (δημιουργία τουριστικών - παραθεριστικών χωριών, ιδιωτικοποίηση και δόμηση των παραλιών και του αιγιαλού), με σοβαρότατες περιβαλλοντικές και πολεοδομικές επιπτώσεις.
  5. Αν και για τον ΣΥΡΙΖΑ οι αποκρατικοποιήσεις αποτελούσαν ταχύτατη εκποίηση της περιουσίας του ελληνικού λαού μέσω σκανδαλωδών διαδικασιών, η νέα προγραμματική θέση του ΣΥΡΙΖΑ κάνει  λόγο για «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας, με τη χρήση όλων των «σύγχρονων» μεθόδων (πχ. συμπράξεις με ιδιώτες επενδυτές του εσωτερικού και του εξωτερικού και δημόσιες επιχειρήσεις τρίτων χωρών) αποσκοπώντας στην τόνωση της ελληνικής οικονομίας, τη μείωση της ανεργίας, την προσέλκυση επενδύσεων.
  6. Στο Μνημόνιο 3 προβλέπεται η ίδρυση του  Ταμείου αξιοποίησης  Δημόσιας Περιουσίας («Ταμείου των 50 δις»), προβλέπεται όμως και η υλοποίηση του συνόλου του προγράμματος ιδιωτικοποίησης του χαρτοφυλακίου του ΤΑΙΠΕΔ. Προωθείται άμεσα και με την ακόλουθη σειρά η πώληση των παρακάτω περιουσιακών στοιχείων :Περιφερειακά Αεροδρόμια, Ελληνικό, Αστέρας Βουλιαγμένης, ακίνητο  Αφάντου στη Ρόδο, ΔΕΣΦΑ,ΟΛΠ, ΟΛΘ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ και Rosco, Αερολιμένας Αθηνών, Ποσείδι Χαλκιδικής, Κέντρο ιππασίας Μαρκόπουλου, μαρίνες, Εγνατία Οδός, ΕΛΠΕ, ΟΤΕ, ΔΕΗ, ΕΥΑΘ, ΕΥΔΑΠ, ΔΕΠΑ.
  7. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα πάντα με το Asset Development Plan, που αποτελεί παράρτημα του νέου Μνημονίου προβλέπεται(2) :
  • Για το Ελληνικό όπου έχει "αναδειχθεί" αγοραστής η Lamda Development αναφέρεται μεταξύ άλλων η υποχρέωση έκδοσης άδειας καζίνο, εκκένωσης της έκτασης και πλήθος διοικητικών και άλλων πράξεων από τις αρμόδιες αρχές. Ως καταληκτική ημερομηνία για να έχουν ολοκληρωθεί τα πάντα αναφέρεται η συμβατική υποχρέωση της 14ης Νοεμβρίου του 2016.
  • Για τα περιφερειακά αεροδρόμια -όπου έχει επικρατήσει η Fraport- προβλέπεται η εξουσιοδότηση της κυβέρνησης να υπογράψει τη σύμβαση  το ΤΑΙΠΕΔ (κάτι το οποίο έγινε τη Δευτέρα αλλά όπως προκύπτει υπάρχει εμπλοκή με τους Γερμανούς να δηλώνουν πως η διαπραγμάτευση συνεχίζεται). Το χρονοδιάγραμμα πάντως στο Asset Development Plan προβλέπει παράδοσή τους τον Μάρτιο του 2016.
  • Για τους ΟΛΠ, ΟΛΘ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ και Rosco (που βρίσκονται ήδη σε διαγωνιστική διαδικασία) προβλέπεται η ολοκλήρωση των διαγωνισμών και η ψήφιση των συμβάσεων από την Βουλή τον Φεβρουάριο του 2016 για τον Πειραιά και τον Ιούνιο για τη Θεσσαλονίκη και δεσμευτικές προσφορές τον Δεκέμβριο για τα σιδηροδρομικά assets. Για τον Αστέρα αναμένεται ολοκλήρωση του τρέχοντος διαγωνισμού με νέο ΕΣΧΑΔΑ έως τα μέσα του 2016 και για την Αφάντου έως τα τέλη του 2015 (με αναθεωρημένο ΕΣΧΑΔΑ).
  • Για τον ΔΕΣΦΑ αναμένεται η διαβούλευση με την Κομισιόν και την Socar για την διευθέτηση της υπόθεσης.
  • Για το ποσοστό του 30% στον αερολιμένα Αθηνών προκήρυξη διαγωνισμού έως τον Δεκέμβριο φέτος και εκδήλωση ενδιαφέροντος έως τον Φεβρουάριο με παράταση της σύμβασης παραχώρησης .
  • Το Ποσείδι προβλέπεται να κλείσει μέχρι το Δεκέμβριο με έγκριση μέχρι τότε του ΕΣΧΑΔΑ (Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων).
  • Ο ιππόδρομος στο Μαρκόπουλο προβλέπεται να έχει κλείσει μέχρι τον Μάρτιο του 2016. Οι επόμενες ηλεκτρονικές δημοπρασίες ακινήτων θα πρέπει να έχουν βγει μέχρι τα τέλη του Σεπτεμβρίου.
  • Για τις Μαρίνες ειδικά του Αλίμου αλλά και της Χίου και των άλλων υπό τον έλεγχο του ΤΑΙΠΕΔ προβλέπεται η πρόσληψη νέων συμβούλων έως τα τέλη του 2015 και η προκήρυξη νέων διαγωνισμών. Ειδικά για την Πύλο όπου τρέχει διαγωνισμός με δυο υποψηφίους θα ζητηθούν δεσμευτικές προσφορές έως τον Δεκέμβριο του 2015.
  • Για την Εγνατία οδό το ΤΑΙΠΕΔ θα προσλάβει νέους συμβούλους εντός Σεπτεμβρίου ενώ πρέπει να προχωρήσουν θέματα όπως υπουργική απόφαση για τα διόδια έως τον Νοέμβριο αλλά και άλλα όπως η αναδιάρθρωση της ομολογιακής χρηματοδότησης που έχει λάβει η εταιρεία στο παρελθόν.
  • Για τα ΕΛΠΕ προβλέπεται εντός Νοέμβριου 2015 διαβούλευση και απόφαση επί των εισηγήσεων των συμβούλων για την πώληση του 35% είτε σε στρατηγικό επενδυτή είτε με διαδικασία επιταχυνόμενου βιβλίου προσφορών.
  • Για τον ΟΤΕ προβλέπεται η μεταφορά μετοχών που ελέγχει το δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ (συνολικά το δημόσιο ελέγχει άμεσα και έμμεσα άλλο 10%) μετά από συμφωνία με την Deutsche Telekom που ελέγχει το 40% στα πλαίσια της συμφωνίας μετόχων που έχει με το δημόσιο από το 2008.
  • Για τη ΔΕΗ αναφέρεται η πώληση του 17% εντός του 2016 και αποφάσεις για την ευρύτερη στρατηγική έως τα τέλη του 2016.
  • Προβλέπεται επίσης πώληση του 23% της ΕΥΑΘ και του 11% της ΕΥΔΑΠ,  σε χρόνο που δεν προσδιορίζεται, αλλά εντός του 2015 προβλέπεται η μεταφορά των αδιάθετων κερδών της ΕΥΔΑΠ (~350 εκατ. ευρώ) στους μετόχους (δημόσιο + ΤΑΙΠΕΔ + ιδιώτες μέτοχοι) με την μορφή επιστροφής κεφαλαίου
  • Ακόμα προβλέπεται νέα διαδικασία ιδιωτικοποίησης της ΔΕΠΑ με επανεξέταση των εναλλακτικών επιλογών, επίσης χωρίς συγκεκριμένη χρονική προθεσμία, και αναδιάρθρωση των ΕΛΤΑ μετά από την εξέταση του στρατηγικού πλάνου που θα παρουσιάσει ο σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ.

Κινήματα κατά των ιδιωτικοποιήσεων και υπέρ των δημόσιων αγαθών

Η υπεράσπιση των μισθών και των συντάξεων, του κοινωνικού κράτους, συνδέεται με την υπεράσπιση της δημόσιας γης, της δημόσιας περιουσίας, συνδέεται με το δικαίωμα στο περιβάλλον.

Το προηγούμενο διάστημα οι αγώνες που αναπτύχθηκαν για την υπεράσπιση της δημόσιας περιουσίας απέδειξαν ότι η κινηματική συγκρότηση και αντιπαράθεση μπορεί να ανακόψει και να αποτρέψει το ξεπούλημα της δημόσιας γης, της δημόσιας περιουσίας, των δημόσιων αγαθών (νερό, παραλίες, δασικοί χώροι, δημόσιες υποδομές κ. ά.).

Το αποτέλεσμα εξαρτάται από την έκταση, το βάθος των κινητοποιήσεων και την  ευρύτητα των δυνάμεων που εμπλέκονται (π.χ. κίνημα κατά της ιδιωτικοποίησης ΕΥΑΘ). Στο πολιτικό επίπεδο είναι σαφές ότι η κυβέρνηση όχι μόνο δεν έχει πρόθεση να βάλει εμπόδια ή να βρει ισοδύναμα στην πρόθεση δανειστών και ιδιωτών να ιδιωτικοποιήσουν τα πάντα, αλλά βλέπει τις ιδιωτικοποιήσεις ως μοχλό ανάπτυξης(4) στα πλαίσια ενός νέου «αριστερού» τώρα, success story.

Το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε, δείχνει η νίκη του κινήματος και των λαϊκών αντιδράσεων (πήρε μέρος και η ΛΑΕ), που ανάγκασε την κυβέρνηση να πάρει  πίσω το ξεπούλημα του παραλιακού μετώπου στα Λιπάσματα της Δραπετσώνας.

Στο άμεσο διάστημα βρίσκονται στην επικαιρότητα κινητοποιήσεις που αγκαλιάζουν ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και πολιτικές δυνάμεις κατά της ιδιωτικοποιήσεις των λιμανιών (ΟΛΠ-ΟΛΘ), των αεροδρομίων (ο περιφερειάρχης Ιονίων νήσων  δήλωσε ότι προκηρύξει δημοψήφισμα), του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

1. 20 χρόνια αποκρατικοποιήσεις (1991-2011)
2. Memorandum watch
3. Δημόσιες Επιχειρήσεις - Μοχλός ανάπτυξης & Κοινωνικής πολιτικής Τμήμα Οικονομίας ΣΥΡΙΖΑ Ομάδα ΔΕΚΟ (Ιούλιος 2014)
4. Η Ελλάδα έτοιμη για business στις ιδιωτικοποιήσεις