Επικαιρότητα

Ισπανικές εκλογές: Η Αριστερά στο προσκήνιο και τα ερωτηματικά της επόμενης μέρας

22/12/2015

Βασίλης Στόλης, πολιτικός επιστήμονας

Ιστορικές χαρακτηρίζονται σε κάθε περίπτωση οι εκλογές της 20ης Δεκεμβρίου στην Ισπανία. Ο χαρακτηρισμός αφορά το τελικό αποτέλεσμα και τη διαμόρφωση ενός νέου πολιτικού τοπίου αλλά αφορά και την γενικότερη κοινωνικοπολιτική συγκυρία στην Ευρώπη. Στις 20/12 είχαμε την κατάρρευση ενός από τους πιο παραδοσιακούς δικομματισμούς της Ευρώπης σε μια χώρα που ενώ το πολυετές φρανκικό καθεστώς είχε μετατρέψει σε πατρίδα του συντηρητισμού έχει καταφέρει να αποτελεί έναν από τους πιο ριζοσπαστικούς κοινωνικά (και πλέον πολιτικά) κρίκους στην ευρωπαϊκή αλυσίδα.

Εν συντομία παρουσιάζοντας το αποτέλεσμα, ο Ραχόι του δεξιού PP βγήκε πρώτος με 28,7 (123 έδρες) αλλά έχασε 64 βουλευτές σε σχέση με την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση το 2011.

Το PSOE, το ισπανικό σοσιαλιστικό-εργατικό κόμμα δηλαδή, συνεχίζει τον πολιτικό του κατήφορο πέφτοντας στο 22% (90 έδρες) και σημειώνοντας νέο αρνητικό ρεκόρ πράγμα που δεν μπόρεσε να αποτρέψει ο νέος του ηγέτης, ο Πέδρο Σάντσεθ.

Οι πολυδιαφημισμένοι Ciudadanos (το αντίστοιχο ισπανικό «Ποτάμι») δεν κατάφεραν να επιβεβαιώσουν τις εταιρείες δημοσκοπήσεων αφού έλαβαν 13,9% (40 έδρες).
Η Αριστερά είναι ο κερδισμένος των εκλογών αφού από μικρή δύναμη έγινε 3ος πόλος. Το Podemos μόνο του πήρε 12,66% (42 έδρες) και η Ενωμένη Αριστερά υπό το σχήμα Unidad Popular 3,67% (2 έδρες). Όπου κατέβηκαν σε κοινά ψηφοδέλτια πήγαν ακόμα καλύτερα. Συγκεκριμένα στην Γαλικία το ψηφοδέλτιο En Marea πήρε 25% (6 έδρες) ενώ στην Καταλονία το ψηφοδέλτιο En Comu, φτιαγμένο στη μετωπική και από τα κάτω λογική του δημοτικού σχήματος Barcelona En Comu, βγήκε πρώτο με 24,7% (12 έδρες). Στην Καταλονία έχει δύναμη και η κεντροαριστερή Ρεπουμπλικανική Αριστερά ERC που είναι με την ανεξαρτησία και πήρε 16% (9 έδρες). Στη Βαλένθια επίσης, η συνεργασία Podemos-Compromis (με οικολόγους και τοπικό εθνικιστικό κόμμα) ήρθε δεύτερη με 25% (9 έδρες). Αν και αυθαίρετο, γιατί τα En Marea και En Comu προεκλογικά ισχυρίζονταν ότι θα χουν δικιά τους αυτόνομη γραμμή και η ERC είναι παραδοσιακός σύμμαχος των Σοσιαλιστών, αθροίζοντας τις έδρες των παραπάνω σχημάτων με τα ξεχωριστά ψηφοδέλτια των Podemos και της Unidad Popular και προσθέτοντας και την Βάσκικη Αριστερά του BILDU (2 έδρες) έχουμε 82 έδρες, ένα πρωτοφανές νούμερο για τον χώρο της Ισπανικής Αριστεράς.

Τι θα γίνεται την επομένη των εκλογών; Με βάση το Σύνταγμα ο Βασιλιάς της Ισπανίας θα δώσει την εντολή στον νικητή των εκλογών κι αυτός θα επιδιώξει να σχηματίσει κυβέρνηση. Βεβαίως οι κανονισμοί προβλέπουν μια διαβούλευση ημερών ανάμεσα στον πολιτειακό άρχοντα και εκπροσώπους κομμάτων προκειμένου να υπάρξει συμφωνία και να μην αποτύχει ο εντολοδόχος πρωθυπουργός να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία. Το πρώτο ερώτημα λοιπόν είναι αν ο Ραχόι έχει δυνατότητα για να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία που αυτή τη φορά θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με τη συμβολή των Σοσιαλιστών (PSOE).

Την απάντηση την έδωσε το απόγευμα της Δευτέρας ο γραμματέας του PSOE, Θέσαρ Λουένα ο οποίος διεμήνυσε ότι το κόμμα του θα κινηθεί με σύνεση και υπευθυνότητα τις επόμενες μέρες αλλά θα ψηφίσει «όχι» στην υποψηφιότητα του Μαριάνο Ραχόι. Από το σημείο αυτό και μετά οι επιλογές του PSOE είναι είτε να προσπαθήσει να σχηματίσει μια εναλλακτική πλειοψηφία με τη συμβολή της Αριστεράς καθώς και των Βάσκων και των Καταλανών είτε να στηρίξει έναν Μεγάλο Συνασπισμό ο οποίος δεν θα ει πρωθυπουργό τον Ραχόι. Για την πρώτη επιλογή κεντρικά στελέχη αντιδρούν γιατί δεν θέλουν να χρεωθεί το κόμμα ότι «θέτει σε κίνδυνο την εθνική ακεραιότητα της χώρας συνεργαζόμενο με κόμματα που επιδιώκουν την ανεξαρτησία της περιοχής τους» αλλά και για την δεύτερη υπάρχουν πολλές επιφυλάξεις καθώς πρόκειται για δύο πολιτικές δυνάμεις που εδώ και δεκαετίες βρίσκονται απέναντι κι έχουν πολλές και σοβαρές διαφωνίες σε μια σειρά από θέματα.

Το να βασιστεί το PSOE ταυτόχρονα στην υποστήριξη των Podemos και των Ciudadanos φαντάζει πολύ δύσκολο καθώς αυτά τα δύο κόμματα έχουν εκφράσει πολλές φορές την πρόθεση να κάνουν μεν συμβιβασμούς αλλά όχι να βρεθούν στο ίδιο κυβερνητικό σχήμα. Ο Ιγκλέσιας στις χθεσινές δηλώσεις του είπε ότι είναι ανοιχτός στις συνεργασίες αρκεί στην προγραμματική τους βάση να περιλαμβάνονται μεταρρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα και στο Σύνταγμα, πράγμα που βέβαια είναι πολύ δύσκολο να γίνει από τη στιγμή που υπάρχει και το σώμα της Γερουσίας που εγκρίνει με πλειοψηφία 60% τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις κι αυτό ελέγχεται από δυνάμεις της Δεξιάς. Πέρα από τα παραπάνω χρειάζεται να λάβουμε υπόψη το πως θα κινηθούν οι συζητήσεις για κυβερνητική συνεργασία με γνώμονα την πολιτική που επιδιώκει να ακολουθήσει το κάθε κόμμα στην οικονομία, στο παρόν δυναμικά ασφυκτικό πλαίσιο που ορίζουν η ευρωπαϊκοί εταίροι της χώρας και με το  ελληνικό παράδειγμα πολύ πρόσφατο. Εξάλλου το θέμα της καταπολέμησης της λιτότητας αποτελεί κεντρικό άξονα των διακηρυγμένων θέσεων της ισπανικής Αριστεράς με τον Πάμπλο Ιγκλέσιας ωστόσο να χει εκφράσει, σε προεκλογικές συνεντεύξεις του, την καλή θέληση του κόμματος του για συμβιβαστικές λύσεις.

Σε κάθε περίπτωση η εναλλακτική, χωρίς το PP δηλαδή, κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα αντιμετώπιζε ένα πρόβλημα κι αυτό δεν είναι άλλο από το πρόσωπο του πρωθυπουργού. Από τη στιγμή που η δεύτερη θέση δεν είναι καθαρή και οι Podemos μαζί με την Ενωμένη Αριστερά και με τα ψηφοδέλτια συνεργασίας κάλλιστα μπορούν ισχυριστούν ότι αυτοί αποτελούν τη 2η κοινοβουλευτική δύναμη ποιό θα είναι το πρόσωπο που θα γίνει ο εντολοδόχος του Ισπανού βασιλιά και θεματοφύλακα της περίφημης ενότητας του ισπανικού κράτους;
Η πολύ ενδιαφέρουσα συνέχεια στις οθόνες μας.