HOW THE WEST WAS WON: Η ήττα στο επίπεδο της πρόληψης και του lifestyle

18/03/2016

Πάνος Χριστοδούλου

Που πραγματικά βρισκόμαστε

Εφόσον μπορούμε να έχουμε μια ολιστική θεώρηση της κατάστασης στην Ευρώπη, διαπιστώνουμε ότι η έννοια της υγείας και άρα και της πρόληψης έχει μεταβληθεί ριζικά. Τα στατιστικά δεδομένα μας δείχνουν ότι 《κλασικοί》 κίνδυνοι και απειλές έχουν κατά κάποιον τρόπο ρυθμιστεί. Είναι αλήθεια ότι έχουμε αφήσει κατά πολύ πίσω μας την εποχή του μαύρου θανάτου και των λοιμωδών νοσημάτων. Το μεγαλύτερο κομμάτι των παιδιών εμβολιάζεται , οι δείκτες θνησιμότητας έχουν μειωθεί και το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί. Την ίδια στιγμή όμως η αλλαγή του lifestyle έχει δημιουργήσει μια σειρά νέων φαινομένων όπως η κατάχρηση αλκοόλ , η παχυσαρκία , τα τροχαία ατυχήματα και η ύπαρξη κοινωνικών ανισοτήτων. Η στόχευση του European Health Report μετατοπίζεται από τη δευτερογενή και τριτογενή πρόληψη στην πρωτογενή. Η στόχευση αυτή δείχνει μια διαφορετική ανάγνωση και προσέγγιση της συγκυρίας που ανταποκρίνεται στις νέες καταστάσεις. Επικεντρώνεται στη μεταβολή του lifestyle σε δύο επίπεδα. Το αμιγώς ιατρικό που αφορά την ενημέρωση και την προστασία σε πρώτο επίπεδο, αλλά ακόμα κυριότερα ένα πιο ολικό που συνοψίζεται στην βελτίωση του επίπεδου ζωής. Ενώ η εναρμόνιση της Ελλάδας στους τομείς της κλασσικής υγείας είναι πλήρης, υπάρχει δυσκολία προσαρμογής στην παραπάνω αλλαγή πλεύσης με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται φαινόμενα όπως οι δηλώσεις περί υποχρεωτικού προσυμπτωματικού ελέγχου. Μεθόδων προσκολλημένων στο παρελθόν τόσο από ηθική και πολιτισμική διάσταση όσο και από αποτελεσματικότητα. Το στοίχημα που μένει είναι η Ελλάδα να επικεντρωθεί στην ποιότητα ζώης που καταρρέει και όχι στους δείκτες του παρελθόντος. Σε μια περίοδο ραγδαίων πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων, η ποιότητα ζώης βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης στην Ευρώπη. Αυτή τη φορά, σε αντίθεση με προηγούμενες δεκαετίες , όμως υπό το πρίσμα της μετατόπισης προς τη μείωση του επιπέδου ποιότητας ζωής και όχι περαιτέρω εξέλιξής του. Η περίοδος της οικονομικής και πολιτικής κρίσης των τελευταίων ετών γεννά πλήθος ερωτημάτων χωρίς αντίστοιχο αριθμό απαντήσεων.

Βασικός τομέας που απασχολεί είναι το ζήτημα της υγείας, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ποιότητα ζωής. Αλήθεια όμως πως μπορούμε να ορίσουμε την ποιότητα της υγείας και με ποιο μέτρο; Αν συγκρίνουμε για παράδειγμα την ποιότητα και την προσβασιμότητα των δομών υγείας της Ευρώπης με αυτές των υπό ανάπτυξη χωρών της Αφρικής, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι η διαφορά είναι τόσο χαώδης ώστε δε χρειάζεται περαιτέρω συζήτηση. Σε αυτό το σημείο υπεισέρχεται ο υποκειμενικός παράγοντας ( το πως βιώνουν δηλαδή οι ίδιοι οι πολίτες τη ζωή τους ) , στοιχείο το οποίο όμως δεν είναι ακριβώς μετρήσιμο. Αυτό που είναι μετρήσιμο είναι πως παρά το γεγονός ότι πλέον στην Ευρώπη έχουμε ξεφύγει από πανούκλα, φυματίωση και λοιπά 《φαντάσματα》 του μεσαίωνα και της εποχής της προ βιομηχανικής επανάστασης, έχουμε συναντήσει νέα προβλήματα όπως προκύπτουν: αυξημένοι θάνατοι από καρκίνο , καρδιολογικά αίτια, κατάθλιψη, τροχαία ατυχήματα. Αιτίες που δηλαδή αφορούν και διαμορφώνουν το σύγχρονο δυτικό lifestyle.

Η έννοια της υγείας και της πρόληψης

 Μια σειρά από επιστημονικές περιοχές, πέρα από τις ιατρικές και βιολογικές επιστήμες, προσεγγίζουν και διερευνούν την υπόσταση της υγείας και της αρρώστιας μέσα σε συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτιστικές συνθήκες (Αγραφιώτης, 1988). Οι επιστήμονες που μελετούν τα θέματα υγείας στην προσπάθεια τους να ορίσουν την έννοια της υγείας –ακολουθώντας διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις – έχουν καταλήξει στο διαχωρισμό μεταξύ θετικού και αρνητικού καθώς και λειτουργικού και βιωματικού ορισμού (Calhan, 1987). Με βάση όμως την παραδοχή ότι σχετικές έννοιες όπως το θετικό , το αρνητικό , το βιωματικό επικαθορίζονται από διαφορετικούς παράγοντες σε διαφορετικές περιοχές , αντιλαμβανόμαστε ότι ο παραπάνω ορισμός θα καταλήγει σε διαφορετικές ερμηνείες ανά τόπο.

Με βάση τα παραπάνω για να υπάρχει εξορθολογισμός στην παρακολούθηση και εξέλιξη της κατάστασης υγείας ενός πληθυσμού (συμπεριλαμβανομένων και των μεταβολών που έχουν πραγματοποιηθεί) υπάρχουν οι δείκτες υγείας. Οι δείκτες υγείας κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες, τους θετικούς και τους αρνητικούς, σε αντιστοιχία με τους ορισμούς της υγείας. Έτσι λοιπόν αρνητικοί δείκτες είναι η νοσηρότητα (αναλογία ασθενειών σε έναν πληθυσμό), η θνησιμότητα (αριθμός θανάτων σε έναν πληθυσμό), η βρεφική θνησιμότητα. Θετικοί δείκτες είναι η γεννητικότητα, το προσδόκιμο επιβίωσης και η ποιότητα ζωής (η υποκειμενική αντίληψη των ατόμων για την υγεία που επηρεάζεται από το πολιτιστικό σύστημα στο οποίο ζουν, τους στόχους, τις προσδοκίες και την φυσική και ψυχολογική κατάσταση). Τα σημαντικότερα στοιχεία για να καθοριστεί η ποιότητα ζωής είναι η σωματική υγεία , οι ψυχικές λειτουργίες , το επίπεδο ανεξαρτησίας , οι κοινωνικές σχέσεις και το περιβάλλον.

Το αντικείμενο της πρόληψης αποσκοπεί στην μείωση του κινδύνου εμφάνισης ή εξελικτικής επιδείνωσης αρρώστιας, νόσου, τραυματισμού, μορφών ανικανότητας. Δηλαδή με βάση τα δεδομένα κάθε κοινωνικού σχηματισμού, η πρόληψη αφορά την παρέμβαση στο lifestyle , στην ενημέρωση γύρω από το σύστημα υγείας και την χρήση διαγνωστικών εξετάσεων σε ομάδες πληθυσμού. Ανάλογα με το σημείο στο οποίο εφαρμόζεται ο προληπτικός έλεγχος και την κατάταξη μιας νόσου ή ενός προβλήματος υγείας μετά την πρώτη εμφάνιση του , ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει τρία επίπεδα:

• Πρωτογενής πρόληψη: περιλαμβάνει τις δραστηριότητες εκείνες που αποσκοπούν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης νέων περιπτώσεων. Η πρωτογενής πρόληψη χρησιμοποιεί μέτρα ατομικής πρόληψης όπως η σωματική υγιεινή, διατροφή, σωματική άσκηση, εμβολιασμούς ατομικής προστασίας καθώς και μέτρα ομαδικής πρόληψης όπως η διανομή πόσιμου νερού, η συλλογή απορριμμάτων, ο εμβολιασμός συλλογικής προστασίας, η υγιεινή κατοικίας και χώρου εργασίας.

• Δευτερογενής πρόληψη: περιλαμβάνει εκείνες τις δραστηριότητες που αποσκοπούν στη μείωση του επιπολασμού μιας αρρώστιας σε έναν πληθυσμό.

• Τριτογενής πρόληψη: περιλαμβάνει όλες εκείνες τις δραστηριότητες που αποσκοπούν στη μείωση του επιπολασμού της χρόνιας ανικανότητας ή των υποτροπών της σε ένα πληθυσμό, δηλαδή στη μείωση λειτουργικών αναπηριών που οφείλονται στην αρρώστια.

Η παραδοσιακή έννοια της πρόληψης βασίζεται σε ένα πρόγραμμα παρέμβασης στον τρόπο ζωής με σκοπό τη βελτίωση του ως προς την ποιότητα υγείας και διαβίωσης. Αυτό είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε 《συγκρούσεις》 με κοινωνικά στερεότυπα και αντιλήψεις με στόχο την αναθεώρηση (τροποποίηση) κοινωνικών θεσμών και αντιλήψεων. Προφανώς η κατάσταση αυτή διαφοροποιείται ανά τόπο και πληθυσμό. Για παράδειγμα σε πληθυσμούς χωρών υπό ανάπτυξη ή σε απομονωμένες αγροτικές περιοχές είναι πιθανό να μη γίνεται αντιληπτή η χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή . Από την άλλη πλευρά σε πληθυσμούς αστικών κέντρων είναι πάλι πιθανό να μη γίνεται αντιληπτή η μη κατανάλωση πλαστικοποιημένων τροφών (junk food).

Ανάλογα περιστατικά ποικίλουν από πολιτισμό σε πολιτισμό και από κοινωνική ομάδα σε κοινωνική ομάδα. Για αυτό ακριβώς το λόγο έχει αξία ο σχεδιασμός ενός πολυεπίπεδου προληπτικού ελέγχου, προσαρμοσμένου στην κάθε περιοχή στόχο.

Οι κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη θνησιμότητα του πληθυσμού. Έχει εκτιμηθεί ότι η θνησιμότητα των κατώτερων οικονομικά στρωμάτων είναι σχεδόν διπλάσια από αυτή των ανώτερων. Για παράδειγμα η θνησιμότητα γυναικών που προέρχονται από κατώτερα οικονομικά στρώματα αυξάνεται σε αντίθεση με το γενικό πληθυσμό (Ιωαννίδης et al 1999). Είναι λυπηρό σε μια περίοδο τεχνολογικής ανάπτυξης να υπάρχουν κοινωνικές ομάδες που αγνοούν τα βασικά στοιχεία υγιεινής. Όπως ταυτόχρονα είναι πάλι παράδοξο κοινωνικές ομάδες να εφησυχάζουν συγκρινόμενες με τις παραπάνω ενώ ταυτόχρονα ακολουθούν στην πράξη ένα επίσης επικίνδυνο (αλλά σε άλλο επίπεδο) τρόπο ζωής ( κάπνισμα , αλκοόλ ,διατροφή , περιβάλλον ).

Η πρόληψη λοιπόν ειδικά στην παρέμβαση στους παράγοντες που καθορίζουν τον τρόπο ζωής είναι δυνατόν να διαμορφώσει παραμέτρους όπως ο ύπνος, το αίσθημα ικανοποίησης, η εξάρτηση από ουσίες, η ικανότητα για εργασία , οι κοινωνικές επαφές, η σωματική ασφάλεια. Δηλαδή συνοπτικά εκτός από το να διαμορφώνει τους δείκτες νοσηρότητας (μείωση εμφάνισης ασθενειών), θνησιμότητας (έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία), προσδόκιμου ζωής, είναι δυνατόν να αναδιαμορφώνει συνολικά την ποιότητα και το επίπεδο διαβίωσης.

Τι αντιμετωπίζουμε σε Ευρωπαϊκό και ελληνικό επίπεδο;

 Σε αυτό το σημείο αξίζει να διευκρινίσουμε ότι οι στόχοι που τίθενται από το European Health Report προφανώς προκύπτουν από στατιστικές και έρευνες που αφορούν το σύνολο των κρατών της Ευρώπης αλλά και κάθε κράτος μεμονωμένα. Στους δείκτες πρόωρης θνησιμότητας η Ευρώπη παρά τη μείωση που έχει περιέλθει την προηγούμενη πενταετία, βρίσκεται στην κορυφή της Παγκόσμιας κατάταξης. Επίσης στους δείκτες υπέρβαρων και παχυσαρκίας η Ευρώπη βρίσκεται στη δεύτερη θέση παγκοσμίως. Στην κατανομή καπνιστών βλέπουμε ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη από το τέλος θέση στους άνδρες, άλλα αρκετά ψηλότερα στις γυναίκες. Διαπιστώνουμε ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην ευρώπη σε ποσοστά παχυσαρκίας και υπέρβαρων παιδιών.

Στα ποσοστά των χωρών σε κατηγορίες εξωτερικών ατυχημάτων παρατηρούμε πως ο δείκτης σε πολλές χώρες της Ευρώπης (και κυρίως των ανεπτυγμένων του βορρά) είναι υψηλός στις αυτοκτονίες, τις δηλητηριάσεις από αλκοόλ, ενώ στην Ελλάδα όλοι αυτοί οι δείκτες είναι εξαιρετικά χαμηλοί με εξαίρεση τα ποσοστά των τροχαίων ατυχημάτων. Η καταγραφή του μέσου προσδόκιμου ζωής και του προσδόκιμου ζωής ανά χώρα δείχνει ότι και ο μέσος όρος είναι σε υψηλά επίπεδα αλλά και ο Ελληνικός δείκτης είναι υψηλότερος από το μέσο όρο.

Παρόλαυτα παρατηρούμε ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην 《επικίνδυνη》ζώνη ως προς την κάλυψη υγείας στον πληθυσμό. Εδώ έχει μια αξία να παρατηρήσουμε τα στοιχεία της Eurostat γύρω από την ανεργία. Σε 24.423.000 υπολογίζει η ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία τους άνεργους στην Ευρωζώνη, τον Νοέμβριο του 2014, με την Ελλάδα να διατηρεί την αρνητική πρωτιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό ανεργίας στην Ευρωζώνη τον Νοέμβριο παρέμεινε σταθερό στο 11,5%. Η Ελλάδα, με στοιχεία Σεπτεμβρίου, βρίσκεται και πάλι στην πρώτη θέση με ποσοστό 25,7%. Παράλληλα, η υψηλή ανεργία των νέων της Ισπανίας (53,5%) κράτησε στη δεύτερη θέση την Ελλάδα, με 49,8%. Τα υψηλότερα επίπεδα ανεργίας στην Ε.Ε. καταγράφονται στην Ελλάδα (25,7% τον Σεπτέμβριο), την Ισπανία (23,9%) και την Κύπρο (16,8%). Το ποσοστό ανεργίας στους άνδρες διαμορφώθηκε στο 22,8% και στις γυναίκες στο 29,5%.Αν και πρωταθλήτρια ανεργίας των νέων αναδεικνύεται σύμφωνα με τη Eurostat η Ισπανία (53,5%), τα στοιχεία για την Ελλάδα παραμένουν δυσοίωνα, καθώς τον Σεπτέμβριο, το ποσοστό ανεργίας των νέων αυξήθηκε σε 49,8% από 49,2% τον Αύγουστο του 2014 (Καθημερινή ,2015). Με βάση τα στοιχεία της Eurostat βλέπουμε ότι η Ελλάδα μένει εκτός στόχου τόσο στο επίπεδο της υγειονομικής κάλυψης αλλά όσο και στην ποιότητα ζωής. Μόνο οι στόχοι του πλήρους εμβολιασμού και της μείωσης της νεογνικής θνησιμότητας καλύπτονται καθώς αυξάνεται το ποσοστό ανέργων και επομένως και ανασφάλιστων, με ανοδικές τάσεις στις νέες γενιές.

Qvo Vadis?

Μακροπρόθεσμα όμως ως προς τους στόχους για το 2020 τα στοιχεία είναι αρκετά πιο δυσοίωνα καθώς ήδη η Ελλάδα αποκλίνει από τη στοχοθεσία για τη βελτίωση του επιπέδου ζωής και ιατροφαρμακευτικής κάλυψης. Στο σημείο που οι δείκτες έχουν τάση ανοδική, στην παρούσα φάση υπάρχει κίνδυνος έως το 2020 να υπάρχει αναστροφή των δεδομένων στους δείκτες που έως τώρα η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό επίπεδο. Είναι λογικό η απουσία ικανοποίησης από τη ζωή , η ανεργία , η μη πρόσβαση σε δομές υγείας να αρχίζουν να επηρεάζουν και τις υπόλοιπες παραμέτρους. Για παράδειγμα μια πιθανή συνεπαγωγή είναι η δημιουργία ψυχολογικών προβλημάτων όπως κατάθλιψη με επακόλουθο την αύξηση χρήσης αλκοόλ έως τα ποσοστά αυτοκτονιών ενώ η αδυναμία πρόσβασης σε μονάδες υγείας είναι πιθανό να επηρεάσει και τους υγειονομικούς δείκτες σε βάθος χρόνου. Φαίνεται ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για την ελληνική πολιτεία είναι η εναρμόνιση με το στόχο του ευ ζην. 

Το ζήτημα του μαζικού προσυμπτωματικού ελέγχου άνοιξε στην Ελλάδα μετά από τις δηλώσεις του προηγούμενου Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Παναγιώτη Κουρουμπλή ως απάντηση στο ζήτημα της πρόληψης . Οι δηλώσεις του υπουργού συνοπτικά έθεταν στην ατζέντα την 《υποχρεωτική》 εξέταση για καρκινικούς δείκτες στο σύνολο του πληθυσμού. Υποχρεωτική από την άποψη ότι όσοι ες δε συμμετείχαν δε θα είχαν πρόσβαση στην δωρεάν περίθαλψη σε περίπτωση ασθενείας τους.

Φταίει η ελευθερία του σώματος μας ή ο τρόπος ζωής;

Το πρώτο ερώτημα που εγείρεται είναι αν η ίδια η εξέταση είναι υποχρέωση του καθενός και της καθεμίας ή επιλογή του. Ζήτημα ηθικό το οποίο όμως με βάση τις σύγχρονες παραδοχές για την υγεία καταλήγει στη θεωρία της αυτοδιάθεσης του σώματος. Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση σημαίνει ότι ο καθένας και η καθεμία είναι ελεύθεροι να διαχειρίζονται το σώμα τους σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής και άρα και στον τομέα της πρόληψης. Με βάση σύγχρονες κοινωνικοπολιτικές αναλύσεις (Μπάτλερ , 2009) το σώμα δε μπορεί παρά να είναι στη διάθεση του ατόμου και να μην του επιβάλλονται έξωθεν παρεμβάσεις . Σε αυτό το σημείο έχει αξία να αναφέρουμε πως τα κριτήρια για την εφαρμογή προγραμμάτων προληπτικού ελέγχου κατά Haggard (1992) περιλαμβάνουν μέθοδο διάγνωσης ηθικά και κοινωνικά αποδεκτή πέρα από τη συνολική συνάρτηση της χρηματοδότησης και του κόστους. Στα δικαιώματα λοιπόν του ασθενή είναι η εξαίρεση του από την εκτέλεση των κοινωνικών του ρόλων και της απαλλαγής του από τις ευθύνες για την κατάσταση της υγείας του (Parsons 1951, 1958). Άρα συμπεραίνουμε πως η εξώθηση σε εξετάσεις με ποινή τιμωρίας τον αποκλεισμό από την θεραπεία αντίκειται στα σημερινά δεδομένα. Και όχι μόνο σε ηθικό και ιδεολογικό επίπεδο. Σε επίπεδο καθημερινότητας η επιβολή του προσυμπτωματικού ελέγχου είναι δυνατόν να οδηγήσει σε ένα ντόμινο κοινωνικών διακρίσεων με βασικότερες την αδυναμία ασφάλισης και των αποκλεισμό από την εργασιακή προοπτική. Δηλαδή τον κίνδυνο δημιουργίας διακρίσεων και στιγματισμού ανθρώπων λόγω του αποτελέσματος.

Ανακύπτει το ζήτημα της προτεραιότητας της εκπαίδευσης και όχι της …τιμωρίας του πληθυσμού. Σε μια χώρα λοιπόν με απουσία τόσο πρωτογενούς πρόληψης όσο και νοοτροπίας ενημέρωσης για την υγεία είναι παράδοξο να εγκαλούνται οι πολίτες και όχι το κράτος. Η έλλειψη ενημέρωσης για παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ, η παχυσαρκία, οι σεξουαλικές επαφές είναι αναντίστοιχο να προσπαθούν να καλυφθούν με πιο δαπανηρές εξετάσεις που μάλιστα θα διαπιστώνουν το πρόβλημα χωρίς να έχουν τα θεμέλια να αποτρέψουν τη γενεσιουργό αιτία του. Το ακόμα πιο παράδοξο είναι ότι την έλλειψη αυτή αποδέχεται το ίδιο το υπουργείο στην απάντηση του σε ανακοίνωση του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (Γραφείο Τύπου Υπουργείου Υγείας 2015). Αν μάλιστα συνδυάσουμε τα συμπεράσματα από την προηγούμενη ενότητα και τις συγκρίσεις με τα δεδομένα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών , είναι ακόμα πιο εύκολο να διαπιστώσουμε ότι η άμεση προτεραιότητα για τα ελληνικά δεδομένα δεν είναι ο μαζικός προσυμπτωματικός έλεγχος για μορφές καρκίνου. Αφενός γιατί δεν υπάρχει βάση στους παράγοντες κινδύνου και αφετέρου γιατί η έλλειψη όπως αναφέραμε πριν έγκειται στη μείωση του επιπέδου ζωής είτε αυτό αφορά το διατροφικό lifestyle είτε τα αυξημένα ποσοστά ανεργίας.

Εκτός όμως από τη διάσταση την ηθική, την πολιτική και τη στόχευση , έχουμε αναρωτηθεί αν το μέτρο αυτό καθαυτό είναι αποτελεσματικό ; Σε αυτό θα βασιστούμε στα αποτελέσματα μιας αντίστοιχης έρευνας που έγινε στις ΗΠΑ (JAMA Clinical Evidence Synopsis 2013). Τα συμπεράσματα της έρευνας δείχνουν ότι η διεξαγωγή μαζικού προσυμπτωματικού ελέγχου δε μειώνει τους δείκτες θνησιμότητας. Αυξάνονται βέβαια οι διαγνώσεις και ως αποτέλεσμα η φαρμακευτική αγωγή και οι περαιτέρω εξετάσεις ( δηλαδή και το κόστος ) αλλά χωρίς να παρουσιάζεται βελτίωση στο προσδόκιμο ζωής.

Ο 《θάνατος》του δυτικού τρόπου ζωής ως λύση για έναν άλλο δρόμο

Θα μπορούσαμε να το συνοψίσουμε απλά με μια πρόταση: Νέες συνθήκες νέα καθήκοντα. Οι πολυποίκιλοι νέοι ορισμοί για την υγεία αντικατοπτρίζουν τις αλλαγές στον τρόπο ζωής που έχουν επέλθει στο δυτικό κόσμο και συγκεκριμένα στην Ευρώπη. Η επίλυση των προβλημάτων και των ασθενειών του προηγούμενου αιώνα και η τεχνολογική ανάπτυξη άλλαξαν ριζικά τον τρόπο ζωής και σε πρώτο χρόνο βελτίωσαν το επίπεδο διαβίωσης . Πλέον όμως βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής όπου όλα τα παραπάνω μετά την περίοδο ακμής έχουν δημιουργήσει καινούρια επίδικα. Δεν μπορούμε πλέον να θεωρούμε ότι βρισκόμαστε σε σημείο που έχουμε εξασφαλίσει μια καλή ποιότητα ζωής, αλλά σε μια διαδικασία επανακαθορισμού του τι χρειαζόμαστε και τι ιεραρχούμε για να ανταποκριθούμε στην κατάσταση αυτή. Αυτό σημαίνει και την αλλαγή των εργαλείων που χρησιμοποιούμε για να αναλύσουμε την κατάσταση. Οι στόχοι του European Health Report αποτυπώνουν νέες μεθόδους όπου δεν επικεντρώνεται μόνο σε αμιγώς ιατρικούς δείκτες αλλά εισάγουν κοινωνιολογικές και ψυχολογικές μεθόδους.. Κύρια παράμετρος όλων των παραπάνω είναι η συνολική βελτίωση του επιπέδου ζωής. Απαιτείται γι’ αυτό λοιπόν μια πολιτική που θα επικεντρώνεται στην πρωτογενή πρόληψη και στις υποκειμενικές προσλαμβάνουσες του καθενός και της καθεμίας. Στην ελληνική πραγματικότητα βέβαια βρισκόμαστε προσκολλημένοι στις τιμωρητικές μεθόδους του παρελθόντος, στο φόβο και όχι την πειθώ, στο δισταγμό για αλλαγές που χρειάζονται ριζικές αλλαγές, κυρίως σε επίπεδο νοοτροπίας. Η μεγάλη πρόκληση όμως είναι πως μπορούμε να συγκρουστούμε με παγιωμένες αντιλήψεις και όχι να τις κατευνάσουμε με περιττές εξετάσεις και αρεστές φράσεις. Ειδικά σε μια περίοδο οικονομικής και κοινωνικής κρίσης τα λάθη και οι καθυστερήσεις κοστίζουν. Και κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ειδικά όσο δεν αντιλαμβανόμαστε πως το επίδικο είναι η ζωή και όχι η επιβίωση. Και όσο και αν ακούγεται περίεργο αυτό επηρεάζει και τους δείκτες.

Βιβλιογραφία

1. Αγραφιώτης Δ. , Υγεία και αρρώστια . Κοινωνικό-πολιτικές διαστάσεις . Εκδ. Λίτσας , Αθήνα 1988
2. Calhan M. Health and illness : The lay perspective εκδ. Tavistock London 1987
3. Ιωαννίδης, Ασπατζίδης , Μάντη Υγεία : Οριοθετήσεις και προοπτικές εκδόσεις ΕΑΠ , Αθήνα 1999
4. European Health Report 2015 Highlights: http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0008/284750/EHR_High_EN_WEB.pdf?ua=1
5. European Health Report 2015 (full text): http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0006/288645/European-health-report-2015-Targets-beyondreaching-new-frontiers-evidence-full-book-en.pdf?ua=1
6. Καθημερινή , http://www.kathimerini.gr/798525/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/eurostat-arnhtikh-prwtia-ths-elladas-sthn-anergia
7. Μπάτλερ Τ. Λογοδοτώντας για τον εαυτό, μτφ. Μιχάλης Λαλιώτης, επίμετρο και επιστημονική επιμέλεια Αθηνά Αθανασίου εκδ Εκκρεμές Αθήνα 2009.
8. Parsons T. The social system, εκδ Free Press, Glencoe 1951
9. Parsons T, Patients, Physicians, Illness , εκδ. Free Press, London 1958
10. Δελτίο Τύπου Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (04/08/2015): http://www.isathens.gr/syllogos/arxeio-drasewn-isa/5225-isa-diaxronika-yper-proliptikis-iatrikis-alla-oxi-timwria-politwn.html
11. Δελτίο Τύπου, Γραφείο Υπουργού Υγείας: http://www.moh.gov.gr/articles/ministry/grafeio-typoy/press-releases/3430-dhlwsh-ypoyrgoy-ygeias-panagiwth-koyroymplh-quot-eimaste-h-monh-xwra-sto-dytiko-hmisfairio-xwris-ethniko-programma-prosymptwmatikoy-elegxoy-5-8-2015
12. General Health checks in adults for reducing morbidity and mortality from disease (JAMA Clinical Evidence Synopsis 2013): http://drkney.com/pdfs/WAC_A_061913.pdf