Το πρώτο Copa America και τα «παιδιά των σκλάβων»

05/06/2016

El Balador

Στις 3 Ιουνίου ξεκίνησε το 45^ο Copa America, το Πρωτάθλημα της Νότιας Αμερικής που διοργανώνεται από την ποδοσφαιρική ομοσπονδία δέκα κρατών της ηπείρου και στο οποίο συμμετέχουν κατά καιρούς και άλλες χώρες προσκεκλημένες. Φέτος, λόγω συμπλήρωσης 100 ετών κι ενώ μόλις πέρυσι στη Χιλή διεξήχθη το 44^ο Copa America, η διοργάνωση αποτελείται από 16 ομάδες, με 6 προσκεκλημένες και χώρα διοργάνωσης τις... ΗΠΑ γεγονός που όπως μας είπε στο λόγο που έβγαλε στην τελετή έναρξης και ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, ελπίζει να συμβάλλει στην ενότητα (!) της ηπείρου.

Το Copa America πάντα αποτελούσε για τους «ανεπτυγμένους» Ευρωπαίους την ποδοσφαιρική διοργάνωση εκείνων των «εξωτικών» χωρών της Νοτίου Αμερικής που διακατέχεται από μια μεγάλη ένταση στα παιχνίδια, εντός και εκτός αγωνιστικού χώρου. Οι «εξωτικοί» και φασαριόζοι νοτιοαμερικάνοι όμως είναι αυτοί που αποφάσισαν 40 χρόνια πριν τους Ευρωπαίους να διοργανώσουν το πρωτάθλημα της ηπείρου τους και μάλιστα, κατά τη διάρκεια του 1^ου Copa America που διοργανώθηκε στην Αργεντινή τον Ιούλιο του 1916, να ιδρύσουν και τη δική τους ποδοσφαιρική ομοσπονδία, την CONMEBOL, κόντρα στη θέληση της FIFA.

Το 1^ο Copa America σημαδεύτηκε από την ένταση που αναφέραμε και προηγουμένως λόγω της γνωστής κακής σχέσης μεταξύ Βραζιλιάνων, Αργεντίνων και Ουρουγουανών. Μάλιστα το τελευταίο παιχνίδι, που θα έκρινε και τον τίτλο, ανάμεσα σε Αργεντινή και Ουρουγουάη δεν διεξήχθη με την πρώτη... προσπάθεια καθώς στο στάδιο Gimnasia y Esgrima στο Μπουένος Άιρες δε χωρούσαν παρά 18.000 και μέσα στην πολυκοσμία έγιναν επεισόδια από τους οπαδούς που έκαψαν και τον αγωνιστικό χώρο. Το παιχνίδι τελικά διεξήχθη στο πολύ μεγαλύτερο γήπεδο της Racing Club, ήταν ένα πολύ κακό και σκληρό παιχνίδι και έληξε 0-0 δίνοντας τον τίτλο στην Ουρουγουάη.

Η Ουρουγουάη, αυτή η μικρή χώρα της ανατολικής ακτής της Νοτίου Αμερικής, που έχει τόσο μεγάλη ιστορία στο ποδόσφαιρο και η πρωτεύουσα της, το Μοντεβιδέο, αποτέλεσε ένα από τα πρώτα λιμάνια όπου οι «δάσκαλοι» Άγγλοι μετέφεραν το άθλημα τους και οι ντόπιοι το έκαναν δικό τους εισάγοντας σε αυτό την δική τους ταυτότητα, ενός πληθυσμού «μπερδεμένου» από χρώματα και φυλές. Το διαφορετικό χρώμα του δέρματος δύο ποδοσφαιριστών της Ουρουγουάης αποτέλεσε και την πέτρα του σκανδάλου για την πρώτη διοργάνωση.

Οι Isabelino Gradín και Juan Delgado συμμετείχαν στη νίκη της Ουρουγουάης επί της Χιλής με 4-0, με τον Gradín να σκοράρει δύο φορές, κι έγιναν οι πρώτοι μαύροι που έπαιξαν σε διεθνή ποδοσφαιρικό αγώνα. Οι ηττημένοι την επόμενη ζήτησαν την ακύρωση του αγώνα, διότι οι νικητές είχαν «χρησιμοποιήσει παράτυπα δύο σκλάβους που δεν είναι Ουρουγουανοί». Οι Gradín και Delgado είχαν γεννηθεί στην Ουρουγουάη όντες προφανώς απόγονοι σκλάβων και γι αυτό υπέστησαν και αυτοί και πολλοί άλλοι μαύροι ποδοσφαιριστές, ειδικά στη Βραζιλία, πλήθος ρατσιστικών επιθέσεων. Ο Gradín αποτελούσε κι έναν από τους κορυφαίους παίχτες της εποχής. Όπως γράφει και ο Γκαλεάνο «ο κόσμος σηκωνόταν από τις θέσεις του όταν ξεχυνόταν με εκπληκτική ταχύτητα, ελέγχοντας την μπάλα σαν να περπατούσε, και ο οποίος, χωρίς να σταματάει, απέφευγε τους αντιπάλους και σουτάριζε. Είχε ένα αγαθό πρόσωπο και ήταν από τους ανθρώπους που όταν κάνουν τους κακούς δεν τους πιστεύει κανείς».

Χάρη στον Gradín και τους συμπαίκτες του η Ουρουγουάη κατέκτησε το πρώτο της τρόπαιο από τα 15 που έχει κατακτήσει συνολικά στη διοργάνωση όντας η πολυνίκης του θεσμού, με την Αργεντινή να την ακολουθεί και να φιλοδοξεί και φέτος υπό την ηγεσία του Lionel Messi να ισοφαρίσει την αιώνια αντίπαλο της στις κατακτήσεις. Με τα χρόνια το παιχνίδι εξελίχθηκε, αναδείχθηκαν νέες ποδοσφαιρικές δυνάμεις, υπήρξε μεγάλη αλληλοεπιρροή με την Ευρώπη, φτάσαμε αισίως στο 45^ο Copa America αλλά ο ρατσισμός παραμένει ζωντανός μέσα κι έξω από τον αγωνιστικό χώρο κι ενώ γίνονται προσπάθειες, κυρίως από τις τάξεις των οπαδών, να πάει εκεί που ανήκει, έξω από το γήπεδο και την κοινωνία των ανθρώπων.