Ο ποδοσφαιριστής που αψήφισε τον Χίτλερ
23/01/2017
El Balador
Τη δεκαετία του ’20 η Βιέννη αποτελούσε ένα από τα βασικά κέντρα της Ευρώπης. Παρά τα περασμένα πλούτη και μεγαλεία της πρώην αυτοκρατορίας των Αψβούργων η πόλη εξακολουθούσε να ακμάζει όσον αφορά την τέχνη, τον πολιτισμό την επιστήμη και την διανόηση. Η κουλτούρα των καφέ και η ανάπτυξη τους τα καθιστούσε χώρο συζήτησης για θέατρο, λογοτεχνία, πολιτική και ποδόσφαιρο. Όπως αναφέρει ο Τζόναθαν Γουίλσον στο βιβλίο του Αντιστρέφοντας την Πυραμίδα (σε μετάφραση του Χρίστου Χαραλαμπόπουλου) το ποδόσφαιρο στην Αυστρία και την Κεντρική Ευρώπη αγκαλιάστηκε πρώτα από τους διανοούμενους και τα υψηλότερα στρώματα που έδειξαν τεράστιο ενδιαφέρον γι αυτό και στη συνέχεια διαδόθηκε ταχύτατα στην εργατική τάξη.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον ο ρομαντικός διανοητής του ποδοσφαίρου, ο εβραϊκής καταγωγής Ούγκο Μάισλ, αφού βασίστηκε στις διδαχές του Βρετανού πιονερού Τζίμι Χόγκαν και στο σύστημα της πυραμίδα (2-3-5) δημιούργησε μια από τις καλύτερες εθνικές ομάδες όλων των εποχών, την περίφημη Wunderteam (Ομάδα θαύμα) η οποία θεωρείται μια από τις 3 μη εστεμμένες βασίλισσες (Ουγγαρία και Ολλανδία οι άλλες δύο). Πρωταγωνιστής αυτής της ομάδας ήταν ο επιθετικός της Αούστρια Βιέννης, Ματίας Ζίντελαρ.
Ο Ζίντελαρ δεν αποτελούσε απλά τον καλύτερο (αν όχι παγκοσμίως στην Ευρώπη σίγουρα) ποδοσφαιριστή της γενιάς του αλλά κι έναν λαϊκό ήρωα ταυτόχρονα. Η έντονη ενασχόληση των Βιεννέζων με το ποδόσφαιρο και οι συνεχείς συζητήσεις στα καφέ για τα παιχνίδια και τα αποτελέσματα τους είχαν συνεχώς να κάνουν με τα κατορθώματα του καλύτερου, αυτού που αποκαλούσαν «Μότσαρτ του ποδοσφαίρου».
«Μπορούσε να παίξει ποδόσφαιρο με τον τρόπο που ένας γραντ μετρ έπαιζε σκάκι. Ήταν απαράμιλλος χειριστής της μπάλας και μάστορας των αντεπιθέσεων. Με κάποιον τρόπο ηταν σαν να είχαν μυαλό τα πόδια του» έγραψε ο κριτικός θεάτρου Άλφρεντ Πόλγκαρ στη νεκρολογία του Ζίντελαρ. Το τέκνο της οικογένειας προσφύγων από τη Μοραβία ήταν ο Πελέ ή ο Μαραντόνα ή ο Μέσι ή όποιος τέλος πάντων αστέρας θέλετε του Μεσοπολέμου και μάλιστα συμπλήρωνε το εισόδημα του εμφανιζόμενος σε διαφημίσεις διαφόρων προϊόντων.
Η εθνική Αυστρίας δεν κατάφερε να φτάσει στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου το 1934 αφού αποκλείστηκε με αμφιλεγόμενο τρόπο από τη νέα υπερδύναμη, την Ιταλία αλλά παρέμενε μια από τις καλύτερες ευρωπαϊκές ομάδες και κύριος εκφραστής της «Σχολής του Δούναβη». Οι πολιτικές εξελίξεις, η προσάρτηση της στη ναζιστική Γερμανία είχε συνέπειες και στο ποδόσφαιρο. Οι Ναζί, ως γνωστόν, έπαιρναν στα σοβαρά την αξιοποίηση του δημοφιλούς αθλήματος προς εξυπηρέτηση των σκοπών τους κι έτσι υποχρέωσαν στη διάλυση της αυστριακής ομάδας και στην ένταξη όλων των μεγάλων παικτών στις τάξεις της γερμανικής. Αυτό θα το γιόρταζαν με ένα παιχνίδι ανάμεσα στις δύο το οποίο είχε «κανονιστεί» να βγει ισόπαλο. Όμως ο Ζίντελαρ είχε άλλη γνώμη, έκανε ότι ήθελε μέσα στον αγωνιστικό χώρο και η ομάδα του επικράτησε με 2-0 με τον ίδιο να πανηγυρίζει με νόημα μπροστά στους Γερμανούς επισήμους.
Οι Ναζί κάλεσαν τον Ζίντελαρ,όπως έκαναν και με τους συμπαίκτες του, να ενταχθεί στην εθνική ομάδα του Χίτλερ ο ίδιος όμως αρνήθηκε, επικαλέστηκε την ηλικία του και τραυματισμούς και τελικά αποσύρθηκε από τα γήπεδα ανοίγοντας ένα καφέ στη Βιέννη. Όλοι όμως ήξεραν ότι ο λαϊκός ήρωας που έπαιζε ποδόσφαιρο όπως κανένας άλλος και τώρα σέρβιρε καφέδες είχε σοσιαλιστικές ιδεολογικές καταβολές και επιδεικτικά συνέχιζε να κάνει παρέα με τους Εβραίους φίλους του ενώ το καφέ του να αποτελούσε χώρο συγκέντρωσης των Εβραίων της Βιέννης.
Στις 23 Ιανουαρίου 1939, λίγους μήνες μετά το παιχνίδι μεταξύ Αυστρίας και Γερμανίας, ο Ματίας Ζίντελαρ και η φίλη του Καμίλα Καστανιόλα βρέθηκαν νεκροί στο σπίτι τους. Δεν υπήρχαν ενδείξεις δολοφονίας και η επίσημη εκδοχή ήταν ότι οι θάνατοι οφείλονταν σε δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα. Έξι μήνες μετά οι Ναζί έκλεισαν την υπόθεση του θανάτου του ενώ αναπτύχθηκαν θεωρίες περί δολοφονίας του από το καθεστώς ή αυτοκτονίας του λόγω του ότι δεν άντεχε αυτή την κατάσταση. Ωστόσο δεν αποκρύφτηκαν ούτε καταστράφηκαν στοιχεία και όλα βρίσκονται ακόμα και σήμερα στη διάθεση των αρχών.
Ίσως τελικά να ήταν ένα ατύχημα ο θάνατος του Ζίντελαρ, ένας θάνατος που ήταν «ο πιο ταιριαστός συμβολισμός γι’ αυτό που συνέβαινε στην ίδια την Αυστρία» όπως γράφει ο Γουίλσον. Ο Ζίντελαρ πέθανε μαζί με την Wunderteam, με την Εβραϊκή κοινότητα της Βιέννης και με την ίδια την σκέψη και τον πολιτισμό που παρήγαγε αυτή η πόλη. Η κηδεία του έγινε η αφορμή για την πρώτη και τελευταία διαδήλωση 20.000 Βιεννέζων απέναντι στους Ναζί.