Απόψεις

20 χρόνια αντιρατσιστικά φεστιβάλ: τα καλύτερα είναι μπροστά μας!

05/07/2017

Σίμος Σιμωτάς

Οι Ζαπατίστας αναφέρουν στην διακήρυξη τους: “Να δημιουργήσουμε ένα κόσμο που να χωράει πολλούς κόσμους”. Το 20ο Αντιρατσιστικό φεστιβάλ επέλεξε να πει φέτος ότι : “Πατρίδα μας είναι όλη η γη”. Aυτός είναι και ένας τρόπος που τα κινήματα ανά τον κόσμο επιλέγουν να επικοινωνούν και να συντονίζονται απέναντι στην σύγχρονη αδικία και βαρβαρότητα.

Ακόμη και ο πιο αισιόδοξος/η αγωνιστής/ρια, ακτιβιστής/ρια απ’ όσους συμμετέχουν στο αντιρατσιστικό κίνημα δεν θα περίμενε ότι το “πειραματικό” φεστιβάλ του 1996 στο Λόφο Κολωνού θα γινόταν 20 χρονών και θα προσέφερε τόσες χρήσιμες πρακτικές και εμπειρίες στον κόσμο του αντιρατσιστικού και φιλομεταναστευτικού κινήματος στην Ελλάδα.

Το 1ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ ξεκίνησε με κεντρικό σύνθημα το «Οι μετανάστες δεν είναι πρόβλημα, έχουνε προβλήματα». Ήταν ένα σύνθημα το οποίο επιλέχθηκε εκείνη την περίοδο από το φιλομεταναστευτικό κίνημα, απέναντι στο ρατσιστικό λόγο που αρθρωνόταν από τα ΜΜΕ και από τις κυβερνήσεις ΝΔ – ΠΑΣΟΚ, με αφορμή το ζήτημα της Μακεδονίας και τα πρώτα μεταναστευτικά ρεύματα που ήρθαν στην Ελλάδα (κυρίως με την έλευση των Αλβανών τη δεκαετία του  ̓90). Η ιδέα του να υπάρξει ένα ζωντανό αντιπαράδειγμα απέναντι στον κυρίαρχο συντηρητικό λόγο εκείνης της περιόδου, αλλά και η πρακτική συμβολή αγωνιστών/ριων της αριστεράς και του ελευθεριακού - αναρχικού χώρου φέρνει την πρώτη διοργάνωση του φεστιβάλ.

Βεβαίως, όταν μιλάμε για Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ οφείλουμε να αναφερόμαστε στην ιστορία που κρύβει πίσω του, στην ανάπτυξη ενός πολιτικού και κοινωνικού ρεύματος που από την δεκαετία του ενενήντα, αγκάλιασε διαφορετικές στιγμές του ανταγωνιστικού κινήματος στην Ελλάδα: από το αντιπαγκοσμοποιητικό κίνημα, το αντι-κατασταλτικό, τον αντι-νεοφιλελεύθερο αγώνα, τον αντιφασισμό, μέχρι το σημερινό κίνημα αλληλεγγύης, υποδοχής και ένταξης των προσφύγων. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ προσπαθεί, αφενός να στηρίζεται σε διαρκείς και πάγιες αρχές, όπως είναι η διεθνιστική και ταξική αλληλεγγύη των λαών, και αφετέρου να συνδέεται με τα πολιτικά διακυβεύματα της εκάστοτε συγκυρίας.



Επιπλέον, η αρχή αυτής της προσπάθειας που λέγεται Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, ήταν η αφορμή ώστε το φιλομεταναστευτικό κίνημα στην Ελλάδα να ανοίξει χώρους κοινωνικής παρέμβασης και ένταξης των μεταναστών/ριων: από το στήσιμο του Δικτύου Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων το 1995, που σύντομα γέννησε την ιδέα της διοργάνωσης του πρώτου αντιρατσιστικού φεστιβάλ το καλοκαίρι του 1996, μέχρι την ίδρυση του Στεκιού Μεταναστών και του πρώτου σχολείου μεταναστών στην Αθήνα. Σήμαινε ταυτόχρονα την εκκίνηση μιας διαδικασίας όπου τα προβλήματα κοινωνικού αποκλεισμού των μεταναστών/ριων στην Ελλάδα αναδείχθηκαν δημόσια μέσα από θεσμικές παρεμβάσεις του αντιρατσιστικού κινήματος εκείνης της εποχής και κατάφεραν να συσπειρώσουν ευρύτερα κομμάτια της αριστεράς και του αντιεξουσιαστικού χώρου.


Αυτοοργάνωση της κοινότητας του Αντιρατιστικού Φεστιβάλ

Η ευρύτερη συσπείρωση της αριστεράς που προκάλεσε το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ έδωσε τη δυνατότητα εμπλοκής και άλλων πολιτικών δυνάμεων εκτός εκείνων που ούτως η άλλως ιεραρχούσαν ως σημαντικά τα ζητήματα κοινωνικού ρατσισμού. Έτσι σταδιακά άρχισε το αντιρατσιστικό φεστιβάλ να παίρνει όλο και περισσότερο πολιτικά χαρακτηριστικά και ενίοτε κεντρικοπολιτικά. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι ενέπνευσε πολιτικές συλλογικότητες όπως η Νεολαία Συνασπισμού από το 2006 (μετέπειτα νεολαία ΣΥΡΙΖΑ) να αποκτήσουν οργανική σχέση τόσο πολιτικά όσο και οργανωτικά με αυτή τη διοργάνωση. Η εμπλοκή κόσμου και από άλλες συλλογικότητες, έφερε τον πιο ουσιώδη μετασχηματισμό στον τρόπο με τον οποίο οργανωνόταν το φεστιβάλ. Ενώ μέχρι τότε, το στήσιμο της διοργάνωσης γινόταν από επαγγελματικά συνεργεία κλπ, από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, η συμμετοχή των ανθρώπων του κινήματος από την αρχή μέχρι το τέλος της, έδωσε την ευκαιρία στον κόσμο που συμμετείχε ενεργά - να διαπαιδαγωγηθεί μέσα από μια ουσιαστική οριζόντια και από τα κάτω αυτοοργανωμένη συλλογική δουλειά.


Το αντιρατσιστικό φεστιβάλ δεν ήταν ποτέ ουδέτερο πολιτικά

Αξίζει να σημειώσουμε ότι το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, στην εξέλιξη του αποτέλεσε έναν θεσμό κινηματικής παρέμβασης, ο οποίος έγινε εμβληματικός για την κινηματική και πολιτική Αριστερά (και όχι μόνο), και ο οποίος δεν ήταν πολιτικά ουδέτερος, ακριβώς επειδή ο κόσμος που συμμετείχε, είχε πάγιες πολιτικές ανησυχίες για την γενικότερη κατάσταση. Η διαδρομή του στιγματίστηκε από την εκλογική άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, την ανάληψη των κυβερνητικών του ευθυνών, μέχρι την πολιτική του χρεοκοπία, την συνθηκολόγηση και την μνημονιακή του μετάλλαξη. Εξ ου και ο λόγος για τον οποίο το 2015 με αφορμή την εξαγγελία του δημοψηφίσματος, σε μια από τις πιο ιστορικές συνελεύσεις, αποφασίστηκε η αναβολή της διοργάνωσης και η στράτευση στον αγώνα για να επικρατήσει το ΟΧΙ. Από εκεί και πέρα, το αντιρατσιστικό φεστιβάλ, έπρεπε να πάρει κάποιες κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον του ως κινηματικό γεγονός: το διαχωρισμό του από τις πολιτικές δυνάμεις και χώρους που στηρίζουν μνημόνια, που με τις επιλογές τους ενισχύουν την πολιτικές αποτροπής των προσφύγων και μεταναστών/ριων, που συναινούν με την πολιτική των κλειστών συνόρων της Ευρώπης – Φρούριο και ενισχύουν την άκρα δεξιά και τον συντηρητισμό.


Τι μας άφησε το 20ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ

Το 20ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ ήρθε σε μια συγκυρία όπου τα δύο τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί το πολύμορφο κίνημα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες. Αυτό σήμαινε αυτόματα ότι οι προσφυγικές και μεταναστευτικές κοινότητες, οι καταλήψεις στέγης προσφύγων θα είχαν αυτοδίκαια περισσότερο χώρο παρέμβασης. Ωστόσο, το πιο σημαντικό και ελπιδοφόρο είναι το γεγονός της δημιουργίας μια νέας μεταναστευτικής πολυεθνικής κοινότητας: εκείνων των προσφύγων και μεταναστών/ριων που ήρθαν τα τελευταία χρόνια ή μήνες στην Ελλάδα και εντάχθηκαν με αξιώσεις στα ελληνικά κινήματα και κατά βάση στο αντιρατσιστικό. Δεν υπάρχει τίποτα πιο συγκλονιστικό και ελπιδοφόρο, από το να βλέπεις και να συνεργάζεσαι με ανθρώπους που έχουν περάσει πολέμους, φρικαλεότητες και τώρα χαμογελούν μαζί σου για να κουβαλήσεις τα ταμπλό, να βάλεις πανό, να κολλήσεις αφίσες και πολλά άλλα. Δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο από το να δουλεύεις δίπλα – δίπλα, κάνοντας πράξη την αλληλεγγύη, να μαθαίνεις τη γλώσσα τους και αυτοί τη δική σου, να μετασχηματίζεσαι μαζί τους κοινωνικά και πολιτικά.

Υπάρχουν άλλωστε φορές που το κίνημα διακηρύσσει πράγματα αλλά αδυνατεί να τα κάνει πράξη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το αίτημα για αξιοπρεπή στέγαση των προσφύγων εντός του οικιστικού ιστού δίνει σήμερα υλικά αποτελέσματα και αυτό το είδαν όλοι/ες όσοι πέρασαν έστω και για λίγο από το φετινό αντιρατσιστικό φεστιβάλ.

Για όσους/ες λοιπόν, συμμετείχαμε ενεργά ή όχι τόσο ενεργά, γι' αυτούς/ες που απλά περάσανε ή γι' αυτούς που δεν τα κατάφεραν να περάσουν από το πάρκο Γουδή φέτος, αξίζει να μιλήσουμε λίγο για το πρόγραμμα. Αρχικά, μουσικά, ξεκινήσαμε με μια δυνατή - ομολογουμένως- hip hop σκηνή με Βέβηλο και Στοίχημα να απογειώνουν σε κόσμο τον χώρο της συναυλίας. Η μεταναστευτική σκηνή έφερνε ήχους από Ιράν και Αφγανιστάν, ενώ τα ρεμπέτικα και τα λαϊκά ήταν εκεί μαζί με τους Χειμερινούς κολυμβητές και τη λαϊκή ορχήστρα «Οι Σαλταδόροι». Η δεύτερη μέρα του 20ού Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ Αθήνας έφερε μια rock σκηνή με τις μουσικές των Last Drive, The Big Nose Attack, Mr. Highway Band και Puta Volcano, με τη μεταναστευτική να διατηρεί το ενδιαφέρον της και με την κάτω σκηνή να προωθεί τους ιδιαιτέρους και διασκεδαστικούς πολιτικούς στίχους των Bιετνάμ και της Babis Batmanidis Co/m/pany. To Λαϊκό – Ρεμπέτικο Γλέντι με τους Νικόλα Μαύρο, Ευγένιο Χαλίλ και Δημήτρη Πάντο κράτησαν ζωντανό το ενδιαφέρον μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.
Την Κυριακή και τελευταία μέρα η βραδιά συνδύασε μια pop – rock κατάσταση με μια πιο dark αίσθηση που έφεραν τα συγκροτήματα : Σtella, The Callas, Man from Managra και S.W.I.M. Στη μεταναστευτική υπήρχε χορός από την Παραγουάη και από το Πολιτιστικό Κέντρο Κουρδιστάν, ενώ ο Mc Yinka ήταν εκεί με τους δικούς του στίχους. Το κλείσιμο φυσικά επιφύλασσε ένα μεγάλο Ικαριώτικο γλέντι με πολύ χoρ;o με τον Νίκο Φάκαρο, ο οποίος μας ταξίδεψε πρόωρα στην Ικαρία και μας θύμισε ότι το καλοκαίρι πρέπει πάντα να έχει αυτές τις γιορτινές και χορευτικές βραδιές.

Οι συζητήσεις που γινόντουσαν καθημερινά από τις 8 το βράδυ και μετά, προσπάθησαν να πιάσουν πολλά διαφορετικά ζητήματα, όπως είναι η κατάσταση αποικιοκρατίας που επιβάλλουν οι ευρωπαϊκές ελίτ, μέχρι την κατάσταση στις καταλήψεις στέγης προσφύγων και την αυτοοργάνωση που αναδύεται, τους σύγχρονους φεμινιστικούς αγώνες που αναπτύσσονται, την παγκόσμια κρίση και την εθνικιστική αναδίπλωση στην Ευρώπη, τις πολιτικές των κλειστών συνόρων στην Ελλάδα και την κατάσταση στο προσφυγικό, τα κοινά αγαθά και τη συζήτηση για τους δημόσιους χώρους, την κατάσταση στην Κύπρο και τα αιτήματα της αριστεράς για επανένωση, τις αντιστάσεις που δίνονται απέναντι στην Ευρώπη Φρούριο και τους πολέμους, την κατάσταση στους εργασιακούς χώρους και το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα, τη δίκη της Χρυσής Αυγής και τον αντιφασιστικό αγώνα. Παράλληλα γίνανε εργαστήρια σε διαμορφωμένους θεματικούς χώρους, όπως το εργαστήριο από τον Τζώρτζ Κουνάνης // A seminar — workshop by George Kounanis για το Φύλο και τη σεξουαλικότητα: δύο έννοιες στενά οριοθετημένες από την ετεροσεξιστική-πατριαρχική κοινωνία στην οποία ζούμε, που έγινε στον φεμινιστικό χώρο του φεστιβάλ, όπως και μια συζήτηση για την ετεροκανονικότητα στον ίδιο χώρο τη δεύτερη μέρα του φεστιβάλ. Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε συζήτηση για τις απολύσεις στις τηλεπικοινωνίες, ενώ την τελευταία μέρα έγινε συζήτηση σχετικά με την πανευρωπαϊκή κινητοποίηση για το δικαίωμα στην έκτρωση. Το Σάββατο έγινε μια εκδήλωση με τίτλο “Φόρος Τιμής στη Δασκάλα Ειρήνη Κατσούρου - Μια άλλη παιδεία είναι εφικτή”.



Προφανώς το αντιρατσιστικό φεστιβάλ διατηρούσε στον χώρο παιδότοπο, είχε μαθήματα yoga για παιδιά και γονείς, θεατρικά παιχνίδια, μουσικοκινητικές κατασκευές, πλούσιες εκθέσεις με φωτορεπορτάζ από το City Plaza και άλλες καταλήψεις στέγης προσφύγων.

Αν υπάρχει ένα ακόμη πράγμα που κάνει ξεχωριστό το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, αυτό είναι οι πολυεθνικές κουζίνες που φέρνει από δεκάδες μέρη του κόσμου και στρώνει το πιο ανοιχτό και φιλόξενο τραπέζι της Αθήνας. Οι μεταναστευτικές / προσφυγικές κουζίνες έφεραν για ακόμη μια φορά τα αλμυρά και γλυκά εδέσματα τους, από χώρες της Ασίας, της Αφρικής και τη Μέσης Ανατολής. Δεν έλειψαν φυσικά ούτε οι ρακομεζέδες του «Ρακάδικου» ούτε οι γεύσεις της Συλλογικής Κουζίνας «El Chef», ούτε φυσικά τα σουβλάκια από τις ψησταριές.

Πριν κλείσει αυτό το μικρό κείμενο, αξίζουν να τονιστούν δύο «λεπτομέρειες»:



1. Την Παρασκευή 30/6 στην αγαπημένη μας hip hop σκηνή οι φίλοι/ες και συναγωνιστές/ριες της Ηριάννας εμφανίζονται στο stage και παρεμβαίνουν την ώρα που παίζει ο Βέβηλος, ο οποίος κάνει το καλύτερο entrance λέγοντας, "Εγώ έκανα μαλακίες και τις πλήρωσα, η Ηριάννα μόνο παρέες έκανε". Βγαίνουν με ένα πανό εν μέσω συναισθηματικής φόρτισης, υψωμένων γροθιών, χειροκροτημάτων που γράφει : “Εμείς επιλέγουμε με ποιους θα ζήσουμε. Στις 17 Ιουλίου παίρνουμε την Ηριάννα πίσω”.

1. To Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ έχει ανθρώπους πίσω του. Που δούλεψαν ανιδιοτελώς για να στηθεί, να εξελιχθεί και να πετύχει κάποιους από τους στόχους που βάζει κάθε φορά. Όταν ένα κομμάτι του κόσμου διασκέδαζε, ίσως ένα άλλο κομμάτι εκείνη τη στιγμή προσπαθούσε να συντονίσει το πάρκιν των αυτοκινήτων που έρχονταν στο χώρο. Προφανώς όλοι/ες ευθύνονται για τις επιτυχίες και τις αποτυχίες ενός γεγονότος. Αλλά σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν και αυτοί οι αφανείς ήρωες που φάγανε πολλές ώρες φέτος στον καυτό ήλιο για να βγει αυτό το φεστιβάλ και νομίζω ότι αξίζουν από όλους και όλες εμάς τα συγχαρητήριά μας.

ΥΣ: Το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ διεξήχθη με επιτυχία σε Θεσσαλονίκη, Βόλο και Αθήνα και θα συνεχίσει να στηρίζεται από τις περιφερειακές δικτυώσεις αγωνιστών/ριων ώστε να τα εκατοστήσει.

Το ερχόμενο Σαββατοκύριακο θα πραγματοποιηθεί το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Τρικάλων.