ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Με μια αιφνιδιαστική για αρκετούς κίνηση, η Τράπεζα Πειραιώς ανακοίνωσε πριν λίγες ημέρες την απόφασή της να προβεί σε “μεταφορά οργανικών μονάδων της σε τρίτες εξειδικευμένες εταιρίες”, και συγκεκριμένα των κλάδων φύλαξης και καθαριότητας. Γεγονός που από την ΟΤΟΕ χαρακτηρίστηκε ως διαδικασία συγκαλυμμένων ομαδικών απολύσεων, και προκάλεσε την άμεση αντίδραση των πρωτοβάθμιων σωματείων στην τράπεζα. Ως αποτέλεσμα των συνδικαλιστικών ενεργειών, την Πέμπτη 21/12 πραγματοποιήθηκε τριμερής συνάντηση στο Υπουργείο Εργασίας, στην οποία η πλευρά της τράπεζας ανακοίνωσε ότι παγώνει τις απολύσεις, τουλάχιστον μέχρι τις 20/1/2018 και προχωρά σε διαδικασία θεσμοθετημένης διαβούλευσης, χωρίς ωστόσο να δεσμεύεται για την απόσυρση των ομαδικών απολύσεων.
Πρόκειται, άραγε, για “αιφνιδιαστική” κίνηση; Είναι το ζήτημα αποκλειστικά οι συγκεκριμένοι υπό μεταφορά κλάδοι; Γιατί υποστηρίζουμε ότι όντως πρόκειται για ομαδικές απολύσεις;

Κανένας αιφνιδιασμός – Οι τράπεζες σταθερά προσηλωμένες στην μείωση των θέσεων εργασίας με κάθε μέσο

Δεν είναι καθόλου φρέσκα τα σχέδια των τραπεζών για επιθετική μείωση των θέσεων εργασίας στον κλάδο. Όπου, ως γνωστό, έχει απολεστεί ήδη το 25% των θέσεων εργασίας στα χρόνια των Μνημονίων, μέσα και από τις τεκτονικές αλλαγές που έγιναν στο τραπεζικό σύστημα, με την πρωτοφανή συγκέντρωση του κλάδου (πλην της Τράπεζας Αττικής και 6 συνεταιριστικών τραπεζών) σε 4 συστημικές τράπεζες.
Δεν μπορεί κανείς, λοιπόν, να ισχυριστεί ότι αιφνιδιάστηκε. Το ενδεχόμενο απολύσεων στον κλάδο ήδη έχει απασχολήσει και τα όργανα της ΟΤΟΕ τους τελευταίους μήνες, χωρίς μέχρι τώρα να έχει προκύψει συγκεκριμένος συνδικαλιστικός σχεδιασμός για την απόκρουσή του, πέραν της πάγιας και γενικής θέσης της Ομοσπονδίας περί “κόκκινης γραμμής για καμία απόλυση”.
Οι νέοι μέτοχοι των τραπεζών, όπως προέκυψαν από την απαράδεκτη 3η ανακεφαλαιοποίηση, προφανώς επιδιώκουν αυξημένα κέρδη με περιορισμό του λειτουργικού κόστους, που πάντα αναφέρεται μονομερώς στις αμοιβές και τα δικαιώματα των εργαζόμενων. Τα πλάνα αναδιάρθρωσης, όπως συμφωνήθηκαν ανάμεσα στους θεσμούς και την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τον Δεκέμβρη του 2015, προβλέπουν και αυτά σημαντική μείωση των θέσεων εργασίας, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί, ενώ υπάρχουν “ουρές” και για το 2018. Ταυτόχρονα, γίνεται ολοένα και πιο κοντινή πραγματικότητα, η πίεση για ακόμη περισσότερες χαμένες θέσεις εργασίας, μέσω του ψηφιακού και ρομποτικού μετασχηματισμού αρκετών κομματιών της τραπεζικής εργασίας τα επόμενα χρόνια. Διαδικασία η οποία ήδη έχει αρχίσει.
Το έδαφος έχει στρωθεί και νομοθετικά. Με το 4ο Μνημόνιο του περασμένου Μαΐου, η κυβέρνηση προχώρησε στην “απλοποίηση” των ομαδικών απολύσεων, ουσιαστικά “ανοίγοντας τον δρόμο και δένοντας τα σκυλιά”... Ενώ εκκρεμεί, όχι για πολύ ακόμη, η νομοθέτηση της παρεμπόδισης της απεργίας, μέσω της υποχρέωσης για απόφαση με απόλυτη πλειοψηφία 50%+1 στα σωματεία. Σαφείς αποδείξεις, του κατά πόσο ο σχεδιασμός για επίθεση στις θέσεις εργασίας είναι έτοιμος εδώ και καιρό.

Απόλυση μέσω μεταφοράς: Το “νέο δόγμα” για την μείωση των θέσεων εργασίας στον κλάδο

Μέσα στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα Πειραιώς, με την απόφασή της για μεταφορά των κλάδων φύλαξης και καθαριότητας, επιχειρεί να ανοίξει ουσιαστικά τον κύκλο των ομαδικών απολύσεων στις τράπεζες. Εισάγοντας το “νέο δόγμα” για την μείωση των θέσεων εργασίας, σε αντίθεση με την πρακτική των εθελούσιων εξόδων, που ακολουθήθηκε μέχρι τώρα. Που και αυτές απολύσεις ήταν, αλλά με χαρακτήρα “βελούδινο” και την ανοικτή συναίνεση του συνδικάτου.
Πρόκειται σαφώς για προσπάθεια ομαδικής απόλυσης (και όχι απλά συγκαλυμμένων απολύσεων), στο βαθμό που στους εμπλεκόμενους 120 εργαζόμενους τίθεται το εκβιαστικό δίλημμα “ή αποχωρείς ή μεταφέρεσαι σε τρίτη εταιρία”. Το “τυράκι” της διατήρησης, όπως επικαλείται η τράπεζα, του ύψους του μισθού και της δήθεν “διασφάλισης της απασχόλησης” για μια χρονική περίοδο, δεν αρκεί για να κρύψει την πραγματικότητα: Οι εν λόγω εργαζόμενοι σε κάθε περίπτωση θα πάψουν να είναι τραπεζοϋπάλληλοι, να καλύπτονται από την κλαδική σύμβαση, και θα γίνουν ενοικιαζόμενοι – εργολαβικοί.
Εξυφαίνεται ουσιαστικά ένα νέο μοντέλο, που αφορά σε πολλά κομμάτια εργασίας και χιλιάδες εργαζόμενους στις τράπεζες. Με επιχειρηματικές αποφάσεις, οι τράπεζες θέλουν να αποκόπτουν κλάδους, μεταφέροντας ή πουλώντας τους σε τρίτες εταιρίες, μαζί με το προσωπικό ή μέρος αυτού. Κι αν η πρώτη “δοκιμαστική βολή” έγινε σε δύο τράπεζες (Alpha - Πειραιώς) στους κλάδους της φύλαξης και της καθαριότητας, εκτιμούμε ότι μελλοντικά το μοντέλο αυτό μπορεί να γίνει πολιορκητικός κριός για σημαντικές δραστηριότητες εντάσεως εργασίας, όπως η διαχείριση κόκκινων δανείων και τα πληροφοριακά συστήματα.
Η κατάτμηση της τραπεζικής εργασίας με σκοπό την εξωτερίκευση (outsourcing) δεν είναι νέο φαινόμενο στον κλάδο. Εφαρμόζεται κοντά μια 20ετία, μετά την θεσμοθέτηση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων μέσω ενοικίασης, με κορυφαίο παράδειγμα τα κέντρα επικοινωνίας (contact centers και collection), την διαχείριση και το monitoring πιστωτικών καρτών, όπως και τις δομές πληροφορικής. Το νέο φαινόμενο, ωστόσο, είναι η πρόθεση των τραπεζών να επεκταθεί περαιτέρω η συγκεκριμένη πρακτική, φτάνοντας και σε αμιγείς τραπεζικές εργασίες. Και για το λόγο αυτό, είναι ζήτημα άμεσης προτεραιότητας η αποφασιστική και αγωνιστική στάση του κλάδου απέναντι στην διαφαινόμενη αυτή απειλή.

Το “εργαλείο” των πλάνων αναδιάρθρωσης και η διαχρονική στάση της “συνδικαλιστικής διαχείρισης των συνεπειών”

Η απάντηση των Σωματείων και της Ομοσπονδίας στην επιθετική ενέργεια της Τράπεζας Πειραιώς υπήρξε άμεση και σε θετική κατεύθυνση, με τις όποιες επιφυλάξεις μπορεί να υπάρχουν για την μέχρι τώρα απουσία αγωνιστικού - απεργιακού πλάνου δράσης. Από την πλευρά της εργοδοσίας, όμως, μπαίνουν ως μόνιμη επωδός οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η τράπεζα, όπως καταγράφονται στο πλάνο αναδιάρθρωσης. Δεσμεύσεις, που από ότι φαίνεται, χρησιμοποιούνται κατά το δοκούν, υπάρχουν για να αιτιολογούν την οποιαδήποτε επίθεση, είτε έχει είτε δεν έχει σχέση με όσα προβλέπονται στο πλάνο, και αξιοποιούνται γενικότερα ως “μπαμπούλας” κατευνασμού για τους εργαζόμενους και τους συνδικαλιστικούς φορείς.
Με τη συνευθύνη των συνδικαλιστικών ηγεσιών, αυτό το “πολυεργαλείο” των πλάνων αναδιάρθρωσης, όπως και το συνολικό μνημονιακό πλαίσιο, έχουν ενσωματωθεί στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας (Κλαδική και Επιχειρησιακές), ως περιοριστικές συνθήκες για τις δικές μας διεκδικήσεις και τα δικαιώματά μας. Ως το αναπόδραστο περιβάλλον, μέσα στο οποίο οφείλουμε κι εμείς ως εργαζόμενοι να αναζητήσουμε τις “βέλτιστες και αξιοπρεπείς” λύσεις. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που η εργοδοσία κάθε φορά επικαλείται το πλάνο αναδιάρθρωσης για να επιβάλει τους σχεδιασμούς και τις ορέξεις της.
Με τον ίδιο τρόπο, εξαλείφθηκε από τα συμβατικά κείμενα και η ρήτρα προστασίας από απολύσεις για τεχνοοικονομικούς λόγους. Και αντικαταστάθηκε από μια τζούφια “έκφραση βούλησης”, του τύπου “θα κάνουμε ότι μπορούμε για να μην υπάρξουν”, με δεδομένες πάντα τις παραπάνω “περιοριστικές συνθήκες”. Κάτι σαν την βούληση που εκφράζεται και από την κυβέρνηση, ότι η λαϊκή κατοικία δήθεν “προστατεύεται” από τους πλειστηριασμούς, ενώ στην ουσία δεν υπάρχει καμία νομική προστασία. Κι ενώ μέχρι σήμερα “μύτες δεν άνοιγαν”, επειδή οι τράπεζες χρύσωναν το χάπι με τις εθελούσιες και οι συνδικαλιστικές ηγεσίες το κατάπιναν ως placebo νιώθοντας ικανοποιημένες με την γραμμή περί “μη απολύσεων”, οι τραπεζίτες πλέον κάνουν το επόμενο βήμα. Για πρώτη φορά επιχειρούν να αθετήσουν τη “βούληση”, απολύοντας προσωπικό για τεχνοοικονομικούς λόγους...
Όταν λοιπόν η πατάτα έκαιγε για τις τράπεζες και την κυβέρνηση, δεν τέθηκε από την ηγεσία της ΟΤΟΕ η διεκδίκηση για δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο στο τραπεζικό σύστημα. Αντίθετα, αναγνώρισαν τις “περιοριστικές συνθήκες”, στη λογική μιας “ρεαλιστικής διαχείρισης”, που τελικά οδηγεί στον εξωραϊσμό της κάθε φορά υποχώρησης. Κι όσο κι αν η πλήρης ευθύνη για την επίθεση που δεχόμαστε ανήκει στην εργοδοσία και τις κυβερνήσεις που την εξυπηρετούν, άλλο τόσο καθαρό είναι, ότι δεν βρισκόμαστε πλέον στην εποχή ενός “ειρηνικού κορπορατισμού”, όπου τα συμφέροντα των εργαζομένων βαδίζουν πλάι σε αυτά των εργοδοτών. Βρισκόμαστε σε μια εποχή άγριας επίθεσης απέναντι στην εργασία και τις ρυθμισμένες εργασιακές σχέσεις. Κι εδώ, η επιλογή της “συνδικαλιστικής διαχείρισης των συνεπειών”, είναι επιλογή που φέρνει την πλευρά των εργαζομένων σε θέση υποχώρησης και τελικά οδυνηρής “εκπαίδευσης” στην απώλεια.

Από το θετικό βήμα της “διαβούλευσης” στην ανάγκη αγωνιστικής κλιμάκωσης για την απόσυρση των απολύσεων

Από την τριμερή συνάντηση της Πέμπτης 21/12 προέκυψε ως νέο δεδομένο το “πάγωμα” των απολύσεων και η διαδικασία θεσμικής διαβούλευσης με την εργοδοσία για το ζήτημα, με χρονικό ορίζοντα την 20/1/2018. Στο βαθμό που αυτό συνιστά έστω και τακτική αναδίπλωση της εργοδοσίας, αξιολογείται ως ένα θετικό βήμα.
Σε αυτό συνέβαλε σημαντικά η συνδικαλιστική προστιθέμενη αξία που προέκυψε από την ενωτική δράση και συνεργασία των έξι συλλόγων εργαζομένων στην Τράπεζα Πειραιώς, παρά κάποιες παραφωνίες που σημειώθηκαν (διαφοροποίηση ενός συλλόγου στον πρακτικό της τριμερούς και μη αποδοχή, από τον ίδιο αλλά και από τον αντιπροσωπευτικό σύλλογο, του αιτήματος των υπόλοιπων συλλόγων για προκήρυξη προειδοποιητικής απεργίας). Γεγονός που επιβεβαιώνει την ανάγκη ενοποίησης των συλλόγων σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, στο πλαίσιο πάντα του αγωνιστικού προσανατολισμού και της απαλοιφής των όποιων χαρακτηριστικών εργοδοτικού, κομματικού ή κυβερνητικού συνδικαλισμού. 
Το κύριο ζήτημα, όμως, είναι τι ακριβώς περιμένουμε από την διαβούλευση και πως “χτίζουμε” ένα κλίμα ώστε αυτή να γίνει με τους καλύτερους δυνατούς όρους για τους εργαζόμενους. Διότι από μόνη της η “διαβούλευση” έχει ουδέτερο περιεχόμενο. Το πρόσημό της προκύπτει από τον τρόπο που διενεργείται, από την στάση των δύο μερών, και από τα υποστηρικτικά μέσα για να έχουμε αποτέλεσμα. Πρέπει με κάθε τρόπο να διασφαλιστεί, ότι η διαβούλευση δεν θα μετεξελιχθεί σε έναν αγώνα καθυστέρησης, ώστε να συνεχιστούν και να ενταθούν οι πιέσεις της εργοδοσίας προς τους εμπλεκόμενους εργαζόμενους να αποχωρήσουν. Πρέπει να αποκλειστεί, ότι η εργοδοσία απλά κάνει μια ντρίμπλα, ώστε σε έναν μήνα να υλοποιήσει την απόφασή της. Την οποία, πάντως, μέχρι τώρα δεν έχει αναθεωρήσει.
Το ουσιαστικό αίτημα που μπαίνει από την πλευρά των εργαζόμενων είναι ένα και μόνο: ΠΑΡΤΕ ΠΙΣΩ ΤΙΣ ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ. Με αυτήν την έννοια, η διαβούλευση για εμάς δεν έχει ως στόχο να αναζητηθεί μια “ενδιάμεση” λύση, αλλά να επιβληθεί στην εργοδοσία η απόσυρση του σχεδιασμού της. Επιπλέον, από την στιγμή που κατανοούμε ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση αλλά για “μοντέλο απολύσεων”, το ζήτημα αποκτά προφανώς χαρακτήρα κλαδικής διεκδίκησης και είναι μια πρώτης τάξης ευκαιρία να καταγγελθεί ανοιχτά από την ΟΤΟΕ η μεθοδολογία της “απόσχισης” ή “μεταφοράς” κλάδων και μονάδων ως εργαλείο ομαδικών απολύσεων.

Για τους λόγους αυτούς, πρώτη προτεραιότητα είναι να “χτίσουμε” το κλίμα μέχρι και κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης. Στην Εκτελεστική Γραμματεία της ΟΤΟΕ την Πέμπτη 21/12, το “Συνδικαλιστικό ΔΙΚΤΥΟ Εργαζομένων στις Τράπεζες” πρότεινε να αποφασιστεί ένας πλήρης σχεδιασμός αγωνιστικών δράσεων στη λογική της κλιμάκωσης, που να περιλαμβάνει:
- συνεχείς επισκέψεις σε χώρους εργασίας,
- παραστάσεις διαμαρτυρίας και συμβολικούς αποκλεισμούς χώρων,
- 24ωρη προειδοποιητική απεργία στην Τράπεζα Πειραιώς με αίτημα την άμεση ανάκληση των απολύσεων και
- εφόσον η εργοδοσία δεν συμμορφώνεται, νέα απεργιακή κινητοποίηση σε επίπεδο κλάδου.

Είναι καιρός να εγκαταληφθεί η φοβική αντιμετώπιση των κινητοποιήσεων από την πλευρά της συνδικαλιστικής ηγεσίας. Η μαζικότητα του αγώνα δεν μπαίνει ως προϋπόθεση για την διεξαγωγή του, αλλά διαμορφώνεται από τους όρους της διεξαγωγής του. Από τα αιτήματα που μπαίνουν, από το συνδικαλιστικό σχέδιο που τον υποστηρίζει. Το κλίμα αγανάκτησης και θυμού απέναντι στις αυθαιρεσίες, τις παραβιάσεις νόμων και των επιθετικών ενεργειών της εργοδοσίας, μπορεί και πρέπει να μετασχηματιστεί σε οργανωμένη αγωνιστική αντίδραση.
Είναι καιρός να απαντηθούν οι δήθεν “μονόδρομοι” της άλλης πλευράς. Όσο οι εργοδοσίες σχεδιάζουν περαιτέρω μείωση των θέσεων εργασίας, όσο τεμαχίζουν τη δουλειά μας σε κομμάτια και την πωλούν σε τρίτες εταιρίες και εργολάβους, εμείς να αναδείξουμε την απαίτησή μας για κατάργηση της ελαστικής απασχόλησης και σταθερές εργασιακές σχέσεις για όλους τους εργαζόμενους στις τράπεζες. Όσο προκύπτουν απειλές για “περισσευούμενους” τραπεζοϋπαλλήλους, λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης, εμείς να θεμελιώσουμε το αίτημα για μείωση του συμβατικού χρόνου εργασίας στις 35 ώρες την εβδομάδα.
Με μία επιπλέον μεταξύ μας συνομολόγηση: Εδώ που έφτασαν τα πράγματα, δεν υπάρχει περιθώριο για προσωπικές στρατηγικές, παραταξιακές σκοπιμότητες, πολιτικές ελπίδες για “άνωθεν” λύση ή τακτικές “μαγαζιού - γωνία”. Υπάρχουν σοβαρές προϋποθέσεις να προκύψει για το συγκεκριμένο ζήτημα ένας σοβαρός αγώνας και μία νίκη, που θα επιφέρει σημαντικές εξελίξεις σε όλες τις τράπεζες. Κι αυτός ο αγώνας πρέπει να δοθεί μεθοδικά, αποφασιστικά, ενωτικά και με όρους κλιμάκωσης.

22/12/2017